صفورا سلیمانی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد و استادیار، دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
حسین مددی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد و استادیار، دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

الگوی پراکنش جمعیت آفات در محیط یکی از عواملی است که نه تنها بر برنامه نمونه برداری و روش تجزیه و تحلیل داده ها مؤثر است، بلکه می تواند برای اندازه گیری تراکم آفت و ، دشمنان طبیعی آن ها نیز استفاده شود. بر همین اساس در طی دو فصل زراعی 1391 و 1392، پراکنش فضایی جمعیت شته نخود، (Acyrthosiphon pisum Harris (Hem., Aphididae، و دو شکارگر مهم آن در مزارع یونجه استان همدان، (Hippodamia variegata Goeze (Col Coccinella septempunctata (Linnaeu,s 1758) ( Col.: Coccinellidae با استفاده از شاخص های پراکنش بررسی شد. برای تجزیه و تحلیل نتایج، سه روش قانون نمایی تیلور، آیوائو و نسبت واریانس به میانگین استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد پراکنش شته ومراحل مختلف کفشدوزک ها از نوع تجمعی است. براساس مقادیر (R(2 مدل آیوائو مناسب تر از مدل تیلور برای توصیف رابطه بین میانگین و واریانس بود. در بین مراحل و گونه های مورد بررسی، شته های بالغ و کفشدوزک H. variegata بزرگ ترین و کفشدوزک هفت نقطه ای کوچک ترین ضریب تیلور را نشان دادند. اطلاعات این تحقیق می تواند در طراحی برنامه های مناسب نمونه برداری برای تخمین جمعیت شته یا کفشدوزک ها و نیز برآورد پارامترهایجمعیت مفید باشد.

توزیع فضایی، قانون نمایی تیلور، مدل رگرسیونی آیوائو