سارا عطارچی - استادیارگروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی دانشگاه تهران
مهدی رهنما - استادیارپژوهشکده هواشناسی و علوم جو

در دهه های اخیر جنگلی های هیرکانی بر اثر عوامل طبیعی و انسانی بویژه در مناطق پست تخریب و یا به صورتهای دیگر کاربری تبدیل شده است. تخریب منابع طبیعی و عوارض ناشی از آن یکی از مخاطرات محیطی کشور ما به شمار می آید. دسترسی به اطلاعات بهنگام و آگاهی از میزان تغییرات کاربری، نیاز اساسی مدیریتیکپارچه و توسعه پایدار مناطق جنگلی می باشد. رشد سریع تکنولوژی سنجش از دور و فراوانی انواع سنجنده ها نظیر سنجنده هایی با قدرت تفکیک بالا، سنجنده های نوری، رادار و لیدار سبب شده است تا در مطالعات کاربری زمین ، تنها به داده هاییک نوع سنجنده اکتفا نشود. درنتیجه مطالعات بر مبنای چندسنجنده، به یکی از موضوعات مورد توجه تبدیل شده است. تلفیق تصاویر و استفاده همزمان از تصاویر چندسنجنده ای، دو رویکرد کلی در تحقیقات مبتنی بر چند سنجنده وجود دارد. هر کدام از انواع سنجنده ها، در بخش محدودی از طیف الکترومغناطیس فعالیت می کنند و در نتیجه اهداف زمینی، پاسخ های طیفی متفاوتی در برابر آنها از خود نشان می دهند. هر کدام از سنجنده مزایا و معایب مختص به خود را دارند. استفاده همزمان از چند سنجنده سبب می شود تا از خاصیت مکمل بودن داده های ماهواره ایاستفاده شود. در این تحقیق، تصاویر اپتیک، حرارتی و سار (سیستم رادار با دریچه مصنوعی) به طور همزمان برای تهیه نقشه کاربری اراضی در بخشی از جنگلهای هیرکانی شمال ایران استفاده شده است. سنجنده هایی که در محدوده نوری عمل می کنند، دو محدودیت عمده دارند. امواج محدوده نوری طیف الکترومغناطیس قادر به نفوذ در پوشش گیاهی نیستند و در نتیجه سنجنده های نوری تنها امکان اخذ اطلاعات از سطح بالایی تاج پوشش را دارا هستند. محدودیت دیگر آن، وابستگی شدید عملکرد این سنجنده ها به شرایط آب و هوایی است. ابرها و عدم وجود نور خورشید، از شرایط محدودکننده فعالیت این سنجنده ها است. در صورتیکه سیستم های سار قابلیت تصویر برداری در شب و یا در شرایط ابرناکی را دارا هستند. مکانیسم های پراکنش در این سیستم ها، تحت تاثیر ساختار و حجم تاج پوشش گیاهان قرار می گیرد. علاوه بر این، جنگل ها در مناطقی با میزان بارندگی زیاد گسترش مییابند، در نتیجه دسترسی به تصاویر فاقد پوشش ابر یکی از مشکلات استفاده از تصاویر نوری در این مناطق می باشد. مقایسه نتایج نشان می دهد که دقت طبقه بندی با استفاده از تصاویر اپتیک از تصاویر حرارتی و سار بیشتر بوده است. بالاترین دقت طبقه بندی مربوط به زمانی است از هر تصاویر هر سه سنجنده استفاده شده است.

روند چندسنجنده ای، تصاویر اپتیک، تصاویر حرارتی، سار، جنگل های هیرکانی