سمیرا مرادی مقدم - پژوهشگر کارشناسی ارشد، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
علیرضا خضریان - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، گروه معماری، ملایر، ایران

اهمیت معماری آرامگاهی مرهون ارتباط تنگاتنگ با فرهنگ عامه است. این گونه معماری ارتباط مستقیم با جهان بینی، ایدئولوژی و اقتصاد جامعه خود دارد. توجه به معماری آرامگاهی را می توان معلول دو عامل : حب ذات و اعتقاد به جهان بعد از مرگ ( به خصوص در فرهنگ مصر باستان در ایجاد اهرام و مصطبه ها ) و در دوره های بعد ارادت و علاقه دوستداران شخص متوفی دانست . در مورد ارادت و علاقه شخص متوفی هیچ سنت آرامگاهی را همچون ایران نمی توان یافت که از چنین عمر دراز و مقبولیت عامه برخوردار باشد که همچنان بعد از سالیان دراز پابرجاست. به طور کلی آرامگاه به بنائی گفته می شود که یک یا چند شخصیت مذهبی و یا سیاسی در آن دفن شده باشند. این نوع بناها را به دو گروه مذهبی، زیارتی، و مقبره های غیرمذهبی می توان تقسیم کرد. مقبره های مذهبی در بیشتر شهرها و روستاها به امامزاده معروف شده اند و در مقایسه با سایر بناها غیر از مساجد از احترام ویژه ای برخور دارند.برخی از آرامگاه ها به شکل مجزا و مختص شخص خاصی ساخته می شوند و جنبه زیارتی و گردشگری دارند و برخی نیز عمومی هستند. در برخی موارد نیز آرامگاهی برای گروهی از شخصیت های معروف ساخته می شود. لذا ضمن بررسی مفهوم آرامگاه در دوران معاصر، به روش کیفی - تحلیلی با استفاده از تدابیر تحلیلی مقایسه ای به تحلیل جایگاه مصالح نوین به کاررفته در آرامگاه بوعلی سینا واقع در همدان و آرامگاه خیام واقع در نیشابور،از این رو ابتدا نظریات سازنده بنا مهندس هوشنگ سیحون در رابطه با آرمگاه بررسی می شود. سپس نحوه استفاده از مصالح نوین در بناهای آرامگاهی مذکور در دوره نوگرایی مورد تحلیل قرار می گیرد. در انتها بر مبنای چارچوب نظری، معنای مصالح نوین در بناهی آرامگاهی، تدقیق می شود.

آرامگاه، معماری نوگرایی، مصالح نوین، بوعلی سینا، خیام نیشابوری، انجمن آثار ملی