هومن ثبوتی - گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، زنجان، ایران
پری علوی - گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، زنجان، ایران

بروز خسارات جانی و مالی در اثر سوانح طبیعی و انسان ساخت از جمله زلزله و آتش سوزی چندان غیرمعمول نیست. در این میانبرخی مکان ها با توجه به ویژگی هایی از جمله وسعت زیاد و افراد ساکن و تعدد کاربران، آسیب پذیری بالاتری در مقابل این سوانح دارند. ازسوی دیگر به دلیل قرارگیری بسیاری از مراکز حساس و حیاتی در قلب شهرها همانند بازار ها، مراکز تجاری، اداری و بیمارستانها و...،تخریب بخش یا تمامی آنها اثرات بسیار مخرب و سنگینی را بر سازمان فضایی شهر وارد آورده و منجر به بر هم خوردن تعادل سیستمهای شهری و از کار افتادن حیات جوامع انسانی می گردد. به منظور پیشگیری از وقوع مشکلات و به حداقل رساندن خسارات و تلفات درزمان وقوع بحران، بحث ایمنی و امنیت می بایست در کلیه سطوح برنامه ریزی و طراحی، از موضوعات کلان شهرسازی تا معماری وجزئیات فنی مورد توجه قرارگیرد. رعایت اصول مدیریت بحران در معماری و شهرسازی می تواند علاوه بر کاهش خسارات تهدید هایانسان ساز (آتش سوزی، جنگ، بمباران هوایی و ...) در کاهش خطرپذیری در برابر انواع خطرات طبیعی (سیل، زلزله و ...) نیز مفید واقعگردد. در پژوهش حاضر که بازار تاریخی زنجان به عنوان نمونه موردی مورد مطالعه قرار گرفته است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی و به کارگیری روش های توصیفی و استنباطی می باشد که تجزیه و تحلیل ها با استناد بر چهارچوب های نظری مدیریت بحران و ارزیابی سریع مشاهده ای لرزه ای و نیز با استفاده از چک لیست ارزیابی خطر آتش سوزی انجام شده است. انطباق چارت سازمانی بازارهای تاریخی با اصول مدیریت بحران، انجام مانور و آموزش و ترویج فرهنگ ایمنی، ارائه نقشه های تخلیه اضطراری و راهکارهایی جهت کاهش آسیب پذیری اجزای غیرسازه ای از جمله تمهیدات پیشنهادی هستند.

آتش سوزی، بازار تاریخی زنجان، بافت های تاریخی، زلزله، مدیریت بحران