محمدرضا دوستی - دانشیار گروه مهندسی عمران مهندسی محیط زیست دانشگاه بیرجند
محمد غفوری فرد - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران مهندسی محیط زیست دانشگاه بیرجند

امروزه صنعتی شدن فعالیتی است که ارتباط مستقیمی با توسعه کشورها و رفاه انسان ها دارد، در این میان محیط زیست بشر، بستر انواع توسعه و قالبی در جهت پیشرفت در صنایع محسوب می شود. محیط زیست از بخش های مختلفی از جمله محیط فیزیکی، بیولوژیکی، اجتماعی - اقتصادی و فرهنگی (انسانی) تشکیل می شود، این بخش ها از هم متاثر و در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگرند، به نحوی که شناخت دقیق محیط زیست بدون شناسایی این ارتباط میسر نیست به ویژه در بخش محیط زیست انسانی به علت توانایی نامحدود انسان در تغییر و تخریب محیط زیست طبیعی، نیاز به مدیریت صحیح در راستای استفاده بهینه و عقلانی از منابع طبیعی ضرورت پیدا می کند. از آنجا که هر نوع توسعه، مستلزم صرف منابع طبیعی و تولید زایدات در محیط است، لذا در هر نوع توسعه توجه به ماهیت منابع و نحوه استفاده از آن ها ضروری است. ارزیابی اثرات زیست محیطی به عنوان یکی از ابزارهای مدیریت محیط زیست می باشد که بر لزوم استفاده از این نگرش در پروژه های بزرگ عمرانی تاکید می شود. به منظور دستیابی به توسعه پایدار در قالب برنامه های اقتصادی هماهنگ با اصول حفاظت از محیط زیست و ممانعت از تخریب و تهی سازی منابع تجدید شونده و غیر قابل تجدید، بایستی ارزیابی زیست محیطی پروژه صورت گیرد. تکنیک ها و ابزارهای موجود جهت ارزیابی محیط زیست (EA)، ارزیابی اثرات محیط زیستی (EIA) و ارزیابی محیط زیستی راهبردی (SEA) می باشند که در ادامه توضیح داده می شوند. در این مطالعه، تاریخچه، اصول، ساختار، مزایا، معایب و اهداف هر یک از انواع روش های ارزیابی محیط زیستی را مورد بررسی قرار قرار داده و در پایان به مقایسه ارزیابی محیط زیستی راهبردی و ارزیابی اثرات زیست محیطی می پردازیم.

ارزیابی زیست محیطی، ارزیابی اثرات زیست محیطی، ارزیابی راهبردی زیست محیطی، EA ، EIA ، SEA