علی حسین صمدی - دانشیار بخش اقتصاد، دانشگاه شیراز
ویدا دادخواه - دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه شیراز

طی چند دهه گذشته شاهد شکل گیری موج سوم انقلاب صنعتی سوم و یا به بیان اقتصاددانان، اقتصاد دانش محور بوده ایم. این اقتصاد، منجر به تحولات شتابان در همه جنبه های زندگی اقتصادی و اجتماعی جوامع شده است. غفلت از این تحولات صدمات جبران ناپذیری برای کشورهای درحال توسعه به ارمغان خواهد داشت. یکی از پیش نیازهای ورود به اقتصاد دانش بنیان، تبدیل شدن به اقتصاد یادگیرنده و نوآور است. لازمه این امر نیز، ایجاد تعامل پویا و ترکیب خردمندانه بین دانشگاه، صنعت و دولت می باشد. بر اساس تعریف اقتصاد دانش بنیان، هر سه فرایند تولید، توزیع و استفاده از دانش دارای اهمیت می باشد. تولید دانش عمدتاً در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی انجام می شود و صنعت دانش تولید شده را مورد استفاده قرار می دهد و آن را کاربردی می کند. بنابراین میزان تحقق اقتصاد دانش بنیان را می توان با بررسی این مطلب که تولیدات بخش صنعت تا چه حد حاوی دانش و نوآوری هستند مشاهده کرد. دولت در این فرآیند، از طریق وضع قوانین و مقررات، به عنوان تسهیل کننده روابط دانشگاه و صنعت وارد عمل می شود. مبانی نظری مورد استفاده در این پژوهش، چارچوب اقتصاد نهادی است. براساس این چارچوب، این مقاله به دنبال یافتن روابط علی نهادی حاکم بر موضوع مورد مطالعه است و در این راستا، به معرفی الگوی پیچش سه گانه می پردازد. الگوی پیچش سه گانه بر این نظریه استوار شده است که در صورت ارتقاء تعاملات بین سه زیر جزء پویای دانشگاه، صنعت و دولت (به عنوان اصلی ترین نهادهای درگیر در بازار دانش) هم افزایی نهادی بوجود می آید که از طریق تضمین حقوق مالکیت فکری و کاهش نااطمینانی در بازار دانش، منتج به رشد نوآوری های دانش بنیان می شود. هدف این مقاله تبیین نقش دولت و بررسی جایگاه صنعت در الگوی پیچش سه گانه است. یافته ها نشان می دهند دولت نقش کلیدی را در شکل گیری بازار دانش ایفا می کند.

نهاد، اقتصاد دانش بنیان، مالکیت فکری، نوآوری، نظام ملی نوآوری