صدیقه زودرنج - استادیار دانشگاه بوعلی سینا (نویسنده مسئول)
فرامرز میرزایی - استاد دانشگاه بوعلی سینا
طیبه امیریان - دانشجوی دکتری دانشگاه بوعلی سینا

؛«واقع گرایی اسلامی» و یا «اسلام گرایی ادبی» به مثابه مکتبی ادبی در نیمه دوم قرن بیستم درکشورهای عربی، به ویژه مصر، شکل گرفت و نویسندگان وشاعرانی برجسته هم به آن روی آوردند. نجیب کیلانی، نویسنده مصری را باید از پیشگامان مشهور این گرایش ادبی به شمار آورد.وی در رمان عذراء جاکرتا حوادث سیاسی- اجتماعی کشور اندونزی در نیمه دوم سال 1965م رابه تصویر می کشد و از طریق حوادث رمان، به ویژه عملکرد و گفت وگوی شخصیت ها ، نمونه ایدرخور از ادبیات اسلامی معاصر ارایه می دهد. برخی از ارزیابان ادبی ، این رویکرد را مشابهواقع گرایی سوسیالیستی یا خوشبینانه دانسته اند که در نیمه اول قرن بیستم در مقابل واقع گراییانتقادی یا بدبینانه اروپای غربی، در شوروی شکل گرفته بود. علیرغم برخی شباهت های ظاهریمیان دو مکتب «واقع گرایی اسلامی» و «واقع گرایی سوسیالیسیت» این دو مکتب در اندیشه و جهان بینی، تفاوت هایی اساسی با یکدیگر دارند. در مقاله حاضر سعی شده است با روش تحلیلی پژوهشی، نگرش دو مکتب یادشده به مضامینی همچون خداوند ، انسان ، خوش بینی ، تفسیرپدیده های اجتماعی و طبیعی ، تفسیر پدیده های معنوی ، شیوه برخورد با مخالفان و ارزش وجایگاه مردم از لابه لای گفت و گوی شخصیت ها و تبیین حوادث، استخراج و تحلیل و بررسیگردد تا تفاوت دیدگاه های این دو مکتب ادبی نمایان شود.

واقع گرایی اسلامی و سوسیالیستی، عذراء جاکرتا، نجیب الکیلانی