محمدتقی صمدی - استادیار گروه مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت و مرکز تحقیقات علوم بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان
محمدحسین ساقی - عضو هیأت علمی گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی سبزوار
علیرضا رحمانی - دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت و مرکز تحقیقات علوم بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان
حسین ترابزاده - عضو هیأت علمی دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

مقدمه و هدف : رودخانه ها به عنوان یکی از منابع اساسی تامین آب برای مصارف گوناگون از جمله کشاورزی، شرب و صنعتمطرح می باشند . از اینرو پایش کیفیت این منابع با توجه به خشکسالی های اخیر و توسعه شهری و روستائی یکی از وظایف مهمدر حیطه مدیریت محیط زیست مصوب می گردد. با توجه به اهمیت رودخانه دره مرادبیک همدان در برداشت آب از آن جهتمصارف مختلف و همچنین تخلیه آلاینده های متعدد به آن، ارزیابی کیفی آب این رودخانه ضروری به نظر می رسد. از طرفیپهنه بندی آلودگی و ارائه تصویر صحیح از وضعیت کیفی آب های سطحی توسط سامانه اطلا عات جغرافیایی (GIS) باعث می گردد تا هرگونه تصمیم گیری مدیریتی که اثرات زیست محیطی آن بصورت مستقیم و یا غیر مستقیم متوجه آب های سطحیکشور باشد، با آگاهی بیشتری اتخاذ گردد.روش کار: در این مطالعه که از نوع توصیفی مقطعی می باشد، نمونه برداری در طی 7 ماه از 6 ایستگاه مورد نظر انجام گرفتو پارامترهای کیفی شامل : دما، اکسی ژن محلول BOD، کلیفرم مدفوعی، نیترات، فسفات، کلسیم، منیزیم، آمونیاک، pH، هدایت الکتریکی، کل جامدات، کل جامدات محلول و معلق، در طول رودخانه بررسی گردید . داده های حاصل از مطالعه با استفاده ازشاخص ملی کیفیت آب (NSFWQI) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در نهایت مسیر رودخانه با استفاده از نرم افزار سامانه اطلاعات جغرافیایی پهنه بندی گردید. نتایج : نتایج بدست آمده مشخص می سازد که میانگین شاخص NSFWQI در بهترین وضعیت که مربوط به ایستگاه اول بود معادل 62/78 می باشد که وضعیت متوسط را از لحاظ شاخص کیفی مورد استفاده مشخص می سازد و میانگین مذکوردر بدترین حالت که مربوط به ایستگاه شماره 6 می باشد معادل 27/49 محاسبه گردید که نشانگر بروز وضعیت کیفی بد می باشد. نتیجه نهایی : براساس نتایج حاصل از این مطالعه ، شاخ ص کیفیت NSFWQI شاخص مناسبی جهت پهنه بندی رودخانه دره مرادبیک معرفی گردید . با پایش عوامل فیزیکی، شیمیایی و میکروبی و همچنین با کنترل شاخص کیفی مذکور در ایستگاه های مورد نظر، اثرات زیست محیطی ورود آلودگی در قسمت های مختلف رودخانه بخوبی مشهود بوده و امکان تصم یم گیری درخصوص نحوه استفاده از آب در بخش های مختلف آن را برای مسئولین ذی ربط فراهم می سازد.

پهنه بندی ، سامانه اطلاعات جغرافیایی ، شاخص کیفیت آب ، رودخانه ها