مهدی داوری - استادیار دانشگاه محقق اردبیلی،
مسعود ابرین بنا - استادیار ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
رسول اصغری زکریا - دانشیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی
مهدی ارزنلو - استادیار ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

بیماری سپتوریای برگی گندم با عامل قارچی Mycosphaerella graminicola فرم غیر جنسی Septoria tritici از بیماری های مهم گندم در سراسر دنیا به شمار میرود که در سال های اخیر در برخی نقاط ایران از جمله منطقه مغان شیوع پیدا کرده است. در این تحقیق واکنش 23 رقم گندم نان و دوروم نسبت به 10 جدایه قارچ M. graminicola که در طی سال های زراعی 1386و1387 از مزارع آلوده منطقه مغان جداسازی شده بود، تحت شرایط گلخانه در مرحله گیاهچه مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه واریانس درصد پوشش پیکنیدیومی سطح برگها نشان داد که جدایه های M. graminicola و ارقام گندم در سطح یک درصد با همدیگر اختلاف معنی دار داشتند. بر اساس نتایج این تجزیه، برهمکنش بین ارقام و جدایه ها نیز در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود که بیانگر وجود برهمکنش اختصاصی بین ارقام و جدایه های مورد مطالعه است. با این که حدود نیمی از ارقام مورد بررسی نسبت به همه جدایه ها حساس بودند، چهل حالت مقاومت اختصاصی نسبت به جدایه ها در سایر ارقام شناسایی شد. ارقام دهدشت، سیمره، گالانکو، سایسون و هیرمند به ترتیب با مقاومت در مقابل نه، هشت، شش، پنج و سه جدایه مقاومترین ژنوتیپها بودند. علاوه بر این، جدایه های مورد بررسی، الگوی پرآزاری متفاوتی روی ارقام گندم داشتند. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که جدایه های M. graminicola در دشت مغان دارای تنوع پرآزاری بالایی میباشند و اغلب ارقام رایج در منطقه به خصوص ارقام گندم نان به بیماری حساس هستند. با این حال در بین این ارقام، منابع مقاومتی شناسایی شدند که میتوان از آنها در برنامه های اصلاح گندم این منطقه استفاده نمود.

گندم، سپتوریوز، مقاومت اختصاصی جدایه، پرآزاری،Septoria tritici