طاهره نصر - دکترای تخصصی شهرسازی، استادیار گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

انتخاب عنوان سال جهانی گردشگری پایدار: ابزار توسعه توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای سال 2017 اهمیت توجه به میراث غنی تمدن های گوناگون و ارزش های ذاتی فرهنگ های مختلف را بیان می دارد. بنابراین نقش گردشگری در رعایت ارزش های فرهنگ های مختلف کاملا آشکار می باشد. از سویی دیگر ساختار شهرها برآیند تفکرات و جهان بینی ملل و تمدن ها هستند. ساختار شهرهای ایرانی نیز دارای مشخصه هایی می باشد که هویت را در کالبد آنها شاخص نموده است. اگر چه در عصر حاضر شاخص های مادی و کمی به عنوان وجه تمایز شهر و انواع مجتمع های زیستی دیگر به کار گرفته می شود، ولی از توجه به این نکته اساسی نیز نباید غفلت کرد که در طول تاریخ ابعاد معنوی و فرهنگی و کیفی نیز در تعریف شهر، نقشی شایان توجه ایفا نموده است. فضاهای معماری و فضاهای شهری تجلی گاه فرهنگ، تمدن و پیشرفت علمی و فرهنگی یک جامعه به شمار می آیند. سیمای شهری و نمادهای موجود در آن نمودار کارکرد و فرهنگ ساکنان آن می باشد و از این روست که مولفه های هویت شهر اعم از مولفه های طبیعی، مصنوعی و انسانی از اعتباری شایان توجه برخوردارند. نشانه ها نیز در هویت دادن به سیمای شهر موثرند و جهت یابی در شهر را آسان می کنند. تاثیر نشانه بر سیمای شهر علاوه بر هویت، تنوع است که آن را از بی حالتی و یکنواختی که پسندیده طبع آدمی نیست درمی آورد. در ساختار شهر، نشانه شناسی برای تحلیل هویت شهر بسیار قابل توجه می باشد. استفاده معنادار از نشانه هاست که در کانون اهمیت نشانه شناسی قرار دارد. هدف اصلی این نوشتار تبیین مفهوم گردشگری پایدار در شهر ایرانی به عنوان راهکاری برای توسعه پایدار می باشد. در این راستا توجه به مفهوم هویت کالبدی شهر و نشانه شناسی شهری به عنوان مولفه ای برای توسعه گردشگری پایدار مطرح شده است. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات به صورت میدانی- اسنادی می باشد. نتایج حاصل حاکی از این است که می توان با بازنمایی مولفه های هویت کالبدی شهرها و توجه به نشانه شناسی شهری در راستای گردشگری پایدار که یکی از اهداف توسعه پایدار می باشد گام برداشت.

توسعه پایدار، گردشگری پایدار، آینده پژوهی، هویت کالبدی شهر ایرانی، نشانه شناسی شهری