سیده فاطمه کاری پور - دانشجو کارشناسی ارشد مهندسی معماری دانشگاه مازندران
وحید حیدر نتاج - استادیار دانشگاه مازندران

همواره در ادوار مختلف تاریخ اسلام، مساجد به عنوان عناصر کلیدی، در قلب جوامع اسلامی حضور داشته-اند. در قرون اولیهی تاسیس مساجد، این بناها علاوه بر کارکردهای عبادی کارکردهای گوناگون دیگری را نیز شامل میشدند و هیچگاه تک بعدی نبودهاند. از این رو میتوان درخشانترین دوره در طول حیات مساجد را دوران صدر اسلام نام برد؛ چرا که در آن زمان، مساجد نه صرفا0 محل عبادت، که محل فعالیت ه ای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ... نیز به شمار میآمدهاند و همواره به فعالیتهای جمعی اشاره داشتهاند. همچنین برپایی نمازهای جماعت، سخنرانیها، مراسم عزا و اعیاد مذهبی که از دیرباز در مساجد وجود داشته نیز، به این مهم اشاره میکنند. زندگی اجتماعی انسان یکی از عرصههای مهم ارزشهای اسلامی را تشکیل میدهد، که امروزه با ظهور فرهنگ جدید، اجتماعات انسانی مورد بیتوجهی قرارگرفتهاست. برای احیاء این ارزش در شهرسازی معاصر لازم است ابتدا از مبداء اولیهی آن در جامعهی اسلامی، یعنی مساجد شروع کرد. در این نوشتار، نگارنده سعی دارد با توجه به پیشینه بلند و تاریخی مسجد و نقش آن در شکلگیری ساختارهای شهری، به بررسی تاثیر آن در تامین تعاملات اجتماعی و بیان جایگاه و ساختار مسجد در شهر بپردازد. در این راستا به بررسی کارکردهای جمعی موجود در مساجد سنتی و مقایسهی آنها با مساجد معاصر پرداخته میشود. روش تحقیق در این کار، روش توصیفی تاریخی و ابزار جمعآوری اطلاعات، کتابخانهای بودهاست.

تعاملات اجتماعی، مسجد، مساجد سنتی، مسجد معاصر