مهدی باقری - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، مدرس دانشگاه پیام نور مرکز زنجان
ولی اله اسماعیل پور - کارشناس ارشد ، زبان و ادبیات فارسی ، مدرس دانشگاه پیام نور

آثار ادبی با توجه به شرایط اجتماعی و در تعامل با آن خلق می شود و نیز در حیات اجتماعی اثر میگذارد. از دوره های که از حیث جریانات اجتماعی، بر روی هم، عهد نامساعدی بود،دوره ی صفویه میباشد. واکنش های منفی شاعران در مقابل این آشفتگی و تصمیمات غلط حاکمان زمان در قالب پراکنده گویی ، تک بیت سرایی ،نوجویی وایجاد مضامین دور از ذهن در شعرنمایان می شود.هر چند در این دورهبنیان های تفکری قوی کمتر دیده می شود اما هستند شاعران متعهدی مثل ناظم هروی که نمی تواند چشم به اوضاع آشفته اجتماع زمان خود ببندد و در اشعار خود که مدرسه ای اجتماعی است ،به بازگویی مسایلمهم اجتماعی و سعادت همنوع خود پرداخته است نتایج تحقیق بر این است که تجلی شخصیت انسان و مقام والای او در شعر ناظم جایگاه ویژه دارد. او در برخورد با معایب اجتماعی در بین صاحبان قدرتوثروت وعوام مردم با خطاب قرار دادن من شخصی سعی در اصلاح این بیماری اجتماعی در بین صاحبان آن بپردازد ،او حرفی جز خیرخواهی مردم نمی گوید و سخنی جز از روی شرم و ادب ندارد. نسبت به اومهربان است، بیان معایب اجتماعی بیشتر با چاشنی اخلاق و پند و اندرز است. واکنش او در مقابل سیاست های اجتماعی حاکمان زمانه ی خود سلبی و ایجابی است،آن هم با طرح ارزش ها و آموزه های دیگرگونه در شعر. رویکرد تحقیق بر اساس مطالعات کتابخانه ای و اسنادی می باشد.ضرورت پرداختن به این موضوع ، خالی بودن تحقیق در میان پژوهش های ادبی است.

صفویه ، ناظم هروی ،سبک هندی، سیمای جامعه ، انحطاط فکری، انسان