نازیلا رحمن پور - مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد چابهار دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان

مولوی یکی از شاعران برجسته و از ارکان شعر فارسی به شمار می رود که بخشی از خلاقیت ذهن و زبان و اندیشه ی ورزی او در مثنوی معنوی تجلی یافته است. مثنوی گنجینهی پربهایی از معارف عرفانی است که در خلال آن، بسیاریاز مفاهیم و آموزه های عرفانی بازتاب یافته است. در این پژوهش توصیفی تحلیلی، چگونگی تجلی روح در مثنوی - معنوی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. بنا بر نتایج پژوهش، روح انسان و موضوعات مرتبط با آن یکی ازمباحث محوری مثنوی به شمار می رود. مولوی در ضمن بر شمردن ویژگیهای روح، به رابطه ی روح با جسم نیز میپردازد. از نظر مولانا روح متعلق به عالم بالا است که در قفس تن گرفتار آمده است و برای بازگشت به اصل خویش تلاش می کند. روح مظهر احدیت است که به عالم بالا تعلق دارد و بدان بازمی گردد. روح پیش از کالبد خاکی وجودداشته و با کشته شدن جسم، زنده می شود. بری بودن روح از جنس و جهت و زمان، بقای روح، پیوند روح انسان با روح الهی، پنهان بودن روح و خوی کبریایی آن از ویژگیهایی است که مولانا برمیشمارد. بخش دیگری از ویژگی-های روح در مثنوی، با التفات به رابطهی آن با جسم بازتاب مییابد. مولانا ضمن طرح تقابل و تضادی که میان خاستگاه روح و جسم وجود دارد، روح را برتر از جسم مینشاند. در مثنوی، روح عموما حجاب و مانع روح به شمار میرود، اما در موارد معدودی نیز به لزوم همراهی جسم و روح می پردازد. رابطه ی روح و جسم در مثنوی یک رابطهی دوسویه و در عین حال متضاد است که به حکمت الهی شکل گرفته است. از نظر مولانا، جسم به رغم آن که حجاب و مانع جان به شمار می رود، برای طی این مرحله و رسیدن به قرب الهی، روح به همراهی آن نیاز دارد.

مثنوی معنوی، روح، روح الهی، روح انسانی، جسم