طوبی حسینی سرحدی - کارشناسی ارشد فقه ومبانی حقوق اسلامی ودبیر آموزش وپرورش ناحیه دو زاهدان
علیرضا سرحدی نسب - کارشناسی ارشد حقوق جزا وجرم شناسی وکارمند دادگستری استان سیستان وبلوچستان

پژوهش حاضر با هدف تبیین دیدگاه فقه در زمینه فعالیت های شرکت های هرمی با استفاده از تحلیل توصیفی به بررسی این موضوع پرداخته شده است. هدف شرکت های دسیسه هرمی، تنها جابه جایی پول و خلق فرصت سوددهی از این جابه جایی است. به نظر می رسد این نوع فعالیت اقتصادی، مشکلات اقتصادی زیادی برای کشورها ایجاد می نمایند از جمله: خروج غیرمنطقی ارز، از بین بردن سرمایه جهت سرمایه گذاری و کاهش شدید سرمایه اجتماعی و فرهنگی (از جمله تغییر فرهنگ کار، راحت طلبی، اتلاف نیروی انسانی توانمند، کاهش ارزش های اجتماعی، کاهش اعتماد در جامعه ، تقویت روحیه پردازی و انفعال در جوانان و غیره). به همین دلیل، غالبا دولت ها به مقابله با این پدیده روی آورده اند. در کشور ما نیز علاوه بر آثار منفی اقتصادی مذکور، می توان اشکالات شرعی مشخصی به این نوع فعالیت اقتصادی از منظر فقهی وارد نمود که عبارت اند از: مشخص نمودن عنوان عقد، وجود غرور (و فریب) بروز ضرر، همچنین عنوان کلی اکل مال به باطل شامل این نوع شرکت ها می شود و لذا به لحاظ شرعی نمی توان این نوع درآمد زایی را مشروع دانست و باید دنبال راه حل های صحیح جایگزین بود.

شرکت های هرمی، بازاریابی شبکه ای، فعالیت های اقتصادی غیر مجاز