حجت میرانی مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی تهران
رادین اسپندار - عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران

یکی از پارامترهایی که در بررسی های ژئوتکنیکی سدها مورد ارزیابی قرار می گیرد تعیین مقدار نفوذ پذیری در توده های سنگی است. متداول ترین روش جهت تعیین این پارامتر انجام آزمایش لوژان می باشد که در گمانه های اکتشافی و در اعماق مشخص انجام می شود. مقادیر فشار و آبگذری در هر پله بصورت نمودارهای فشار- آبگذری (P-Q) ترسیم می شوند. با توجه به شکل منحنی می توان رفتار توده سنگ را در برابر جریان و فشار اعمال شده ارزیابی کرد. نتایج حاصل برای بررسی مقدار نشت، میزان فشار بر کنش و برآورد اولیه قابلیت تزریق پذیری در توده سنگ حائز اهمیت خواهد بود. در این تحقیق نفوذپذیری و رفتار هیدروژئومکانیکی توده سنگ ساختگاه سد بیدواز اسفراین به کمک نتایج لوژان مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور ساختگاه سد به سه بخش جناح چپ، بستر (پی مرکزی) و جناح راست تقسیم بندی شد. مقادیر لوژان، RQD و همچنین نوع رفتارهای هیدروژئومکانیکی حاصل از 19 گمانه از مجموع گمانه های مراحل اول و دوم مطالعات محاسبه و تعیین شد و فراوانی آنها در هر کدام از بخش های ساختگاه برآورد گردید. از طرف دیگر مقادیر لوژان و RQD با توجه به توصیه های بین المللی در 5 رده دسته بندی شد. در نهایت قسمت های مختلف سد از نظر پتانسیل آبگذری، نوع رفتارهای هیدروژئومکانیکی و کیفیت سنگ با یکدیگر مقایسه شدند. کلا ساختگاه سد از نظر نفوذپذیری و کیفیت سنگ وضعیت مناسبی دارد ولی نیاز به اصلاح نفوذپذیری و استفاده از سدهایی که بارهای اعمال شده را در سطح وسیع تری توزیع می کنند نظیر سدهای خاکی مشهود است.

نفوذ پذیری، آزمایش لوژان، سد بیدواز، رفتار هیدروژئومکانیکی، سیستم طبقه بندی RQD