خدابخش گودرزوندچگینی - دانشجوی دکتری اصلاح نباتات، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان
رضا فتوت - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان
محمدرضا بی همتا - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
منصور امیدی - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

در این پژوهش روابط چند متغیره بین خصوصیات ریخت شناسی و زراعی 64 ژنوتیپ نخود سفید در قالب طرح لاتیس ساده 8×8 در مزرعه تحقیقاتی دیم کوهین ارزیابی شد. نتایج مقایسه میانگین نشان دادند که ژنوتیپ کرج-3628 با عملکرد دانه 947/1387 و ژنوتیپ فسا-6880 با عملکرد 813/161 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در بالاترین و پایین ترین رتبه قرار گرفتند. نتایج همبستگی ساده بین صفات و عملکرد دانه حاکی از معنی دار شدن رابطه عملکرد دانه با وزن غلاف، عملکرد زیست توده، تعداد غلاف، چگالی طولی، تعداد دانه، قطر ریشه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، وزن خشک شاخه ها، تعداد غلاف پوک، شاخص برداشت، تعداد شاخه اصلی و وزن دانه دوقلو بودند. در تجزیه رگرسیون گام به گام، هشت صفت در هشت مرحله وارد مدل گردیده که صفت وزن غلاف اولین صفت موثر شناخته شد. تجزیه علیت صفات عملکرد زیست توده و تعداد غلاف در بوته را دارای بیشترین اثرات مستقیم بر عملکرد دانه نشان دادند. تحلیل عاملی با توجیه 66/85 درصد کل تغییرات منجر به شناسایی چهار عامل گردید. در تجزیه خوشه ای به روش وارد، تعداد 64 ژنوتیپ بر اساس 19 صفت در پنج گروه قرار گرفتند.

تجزیه خوشه ای، تجزیه علیت، تجزیه رگرسیون گام به گام، تحلیل عاملی، ضریب همبستگی، مقایسه عملکرد دانه، نخود کابلی