سید رضا شادی زاده - دانشگاه صنعت نفت آبادان
منصور زویداویان پور

توجه به علم زمین شناسی به عنوان یک شاخه کاربردی در سالهای اخیر سیرفزونی یافته است. از طرفی توسعه صنایع شیمیایی و نفت در طول یک صد سال اخیر در ایران، نقش بسیار مهمی در کیفیت زندگی در مناطق مختلف شهری ایران داشته است. واقع شدن پالایشگاه آبادان بین دو رودخانه اروندرود و بهمنشیر که آب شهری، صنعتی و کشاورزی منطقه را تامین می نماید و نیز نشت مواد نفتی و فرآورده های آن از لوله ها و مخازن روزمینی در طول جنگ تحمیلی و فرسودگی سیستم های ذخیره، انتقال و پالایش نفت به دلیل قدمت این واحد، ضرورت بررسی و انجام مطالعات جهت شناسایی گسترش و حدود آلودگی نفتی در لایه های زیر سطحی را صد چندان می نماید. این پروژه برای اولین بار در سطح کل پالایشگاه آبادان انجام گرفته است و کاربرد زمین شناسی را در مهندسی و محیط زیست نشان می دهد. در این تحقیق ابتدا موقعیت سنجی حفر 20 حلقه چاه آبی مشاهده ای از نظر نشت مواد نفتی در زمان جنگ تحمیلی و بعد از آن انجام گردید. جهت بررسی کمی و کیفی لایه های زیر سطحی از جهت اثبات وجود ترکیبات نفتی و یا فرآورده های نفتی ، ر حین حفاری چاه های آبی مشاهده ای، مغزه گیری انجام گردید. مراحل مختلف مغزه گیری، اندازه گیری، بسته بندی، برچسب زنی و انتقال آنها جهت انجام مطالعات مربوطه بر اساس استاندارد انجام گردید. بعد از تعیین جنس رسوبات لایه های زیر سطحی، درصد اشباع مغزه ها به مواد نفتی، تخلخل و دانسیته لایه های زیر سطحی انجام گیری شد. بررسی مقدماتی لایه های خاک، شمای گسترش دوبعدی و سه بعدی لایه های زمین و بررسی لایه های خاک آغشته به نفت و فرآورده های نفتی نیز در این تحقیق انجام گردید. همچنین به واسطه یک سال اندازه گیری تراز آب های زیرزمینی در 20 حلقه چاه آبی مشاهده ای، الگوی حرکتی آب های زیرزمینی و نیز ارتباط با رودخانه های اطراف مشخص گردید. نتایج نشان می دهد که گسترش مواد نفتی پخش شده در محوطه پلایشگاه به طور میانگین از سطح زمین تا عمق 4/45 متری می باشد. طبق نتایج حاصل شده از نمونه برداری آب های زیرزمینی در طول مدت یک ساله، نفت فقط در چاههای 3 و 11 قابل اندازه گیری بوده است و مکان این دو چاه بترتیب، چاه شماره 3 در کنار حصار قسمت پمپاژ نفت تصفیه شده به سمت اهواز و چاه شماره 11 نزدیک ایستگاه بارگیری قیر می باشد. وجود نفت در محوطه چاه های شماره 3 و 11 به دلیل پخش شدن نفت و فرآورده های نفتی در زمان اخیر می باشد. همچنین تکمیل چاه های آبی مشاهده ای به صورتی می باشد که میتوان از آن ها به عنوان یکی سیستم کنترل در پالایشگاه آبادان استفاده نمود.

زمین شناسی، محیط زیست، مهندسی، آلودگی نفتی، پالایشگاه آبادان