حسین گل افروز - گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
ناصر صفایی - گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
فاطمه خلقتی بنا - موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، کرج

قارچ Rosellinia necatrix Prill با شکل غیرجنسی Dematophora necatrix Hartig یک بیمارگر خاک برد، با دامنه میزبانی وسیع می باشد که برای تعداد زیادی از گونه های مختلف گیاهی مناطق گرمسیری و معتدل از جمله درختان، درختچه ها و محصولات زراعی تهدید کننده می باشد. کنترل بیماری به دلیل مقاومت بیمارگر به تنش خشکی و تحمل دامنه وسیعی از اسیدیته خاک و نیز نفوذ عمیق بیمارگر در خاک و مقاومت آن به قارچکش های رایج مشکل است. با وجود این که استفاده از بیمارگرکش های شیمیایی چندان موفق نبوده است، اما برخی از مطالعات نشان دهنده نتایج مثبت استفاده از عوامل کنترل زیستی متعلق به قارچ جنس Trichoderma می باشد. در تحقیق حاضر اثرات بیوکنترلی دو جدایه T20 و T20A از گونهT. harzianum علیه قارچ بیمارگر R. necatrix که از درختان سیب جداسازی و شناسایی شده بود، بررسی شد. برای ارزیابی فعالیت آنتاگونیستی جدایه های مذکور از آزمون های کشت متقابل، تولید ترکیبات فرار و بازدارندگی مایع خارج سلولی استفاده شد. تمام آزمون ها با سه تکرار انجام شد و آزمایش ها دو بار تکرار گردید. در آزمون کشت متقابل جدایه های T20A و T20 به ترتیب27/59 و 75/58 درصد، در آزمون تولید ترکیبات فرار ضد قارچی جدایه های T20A و T20 به ترتیب 38/87 و 71/70 درصد و در آزمون مواد مایع خارج سلولی جدایه های T20A و T20 هر دو 100 درصد بازدارندگی از رشد قارچ بیمارگر را نشان دادند. ترکیبات فرار ضدقارچی جدایه T20A به طور معنی داری بیشتر از جدایه T20 بود. براین اساس جدایه T20A به طور میانگین توانایی آنتاگونیستی بیشتری نشان داد. این نتایج نشان داد که این جدایه ها برای کنترل بیولوژیک علیه R. necatrix امیدبخش هستند. از آنجایی که این دو جدایه آنتاگونیسیتی بایستی قابلیت خود را در محیط ریزوسفر نشان دهند، لذا استفاده از این دو جدایه برای بیوکنترل پوسیدگی روزلینیایی روی ریشه نهال های سیب در شرایط گلخانه در حال بررسی است.

,Rosellinia necatrix, Trichoderma harzianum کنترل بیولوژیک