کرامت اله زیاری - دانشگاه تهران / استاد در گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری
شهرام فرهمند - دانشگاه آزاد قزوین / دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی

یکی از روش هایی که امروز در سنجش پایداری کشورها، خدماتی و شهرها مورد استفاده قرار می گیرد و میزان استفاده از منبع زیست توده توسط انسان ها را مورد بررسی قرار می دهد استفاده از تکنیک و روش جای پا هاست. روش جای پای اکولوژیک سنجشی از استفاده و بازگشت چرخه تولید منابع طبیعی زیستی مورد نیاز انسان از سطح بارور کره زمین است. و پیام آن توسعه پایدار است که فراتر از رفرمی ساده است. تغییر و تحول ساختاری بنیادی در جامعه صنعتی در گروی تغییر رویکرد همسو با ملاحظات بوم شناختی است. از این رو جای پای اکولوژیکی است و دیدگاه می تواند شاخص پایداری به شمال برود. نخست این که جای پای اکولوژیکی هزینه های بوم شناختی یک تصمیم تمام کالاها و خدمات جمعیت مصرفی انسان را محاسبه می کند و نشان می دهد که مردم نه تنها به طور مستقیم برای تولیدات کشاورزی احداث جاده ها ساختمان سازی و غیره به زمین نیاز دارند، بلکه به طور غیرمستقیم نیز کالا و خدمات مورد نیاز انسان ها از زمین تامین می شود و دوم اینکه تفسیر جای پای اکولوژیکی به عنوان شاخص پایداری به معرفی ظرفیت تحمل منجر شده است. شهر کرج که در سال 1٬385 دارای 1/386/030 و در متن به آمار رسمی سال 1٬390 دارای 1/614/626 نفر جمعیت می باشد در حال حاضر پس از شهرهای تهران و مشهد و اصفهان به عنوان چهارمین شهر پرجمعیت ایران است. این شهر پس از تهران بزرگ ترین شهر مهاجرت وسیع ایران بوده و درعین حال جمعیت آن نسبت به سایر شهرهای بزرگ ایران جوان تر می باشد. کرج هم اکنون با توجه به توسعه آن در دهه های اخیر و جمعیت و تغییرات سیاسی محبوبه خود در حال حاضر به عنوان یکی از کلان شهرهای ایران به شمار می آید. این تحقیق با هدف بررسی اثرات رشد شتابان جمعیتی، شهری و کالبدی، مصرفی و استفاده از ذخایر طبیعی پیرامونی شهر کرج و با استفاده از روش جای پای اکولوژیکی انجام داده است. تا پس از اعلام نتایج آن ها مانند فارسی و هشدار لازم به مسیولین و البته شهرنشینان آن ارایه گردد. نتایج تحقیق حاکی از آنست که توسعه و رشد چهارمین کلان شهر ریلی کشور، منابع و زیرساخت ها را برای نسل های آینده شهر و همچنین محیط پیرامونی آن، با خطر و مشکل مواجه کرده است و مساحت و محیط خدمات رسان به شهر و شهروندان کرجی و تامین کننده توسعه آن بسیار بزرگ تر از محدوده قانونی آن است.

پایداری توسعه، محیط زیست پیرامونی، جای پای اکولوژیک، کلانشهر کرج