پویا زمانی - دانشیارگروه علوم دامی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
سیده عطیه طهایی - دانشجوی دکتری گروه علوم دامی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
علی قاضی خانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد
مهدی جسوری - استادیار گروه علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساوه

این پژوهش با هدف برآورد مشخصه )پارامتر(های ژنتیکی و روندهای ژنتیکی، محیطی و فنوتیپی صفات تولیدی گاوهای هلشتاین استان همدان انجام شد. در این پژوهش از 11986 رکورد 305 روز، سه زایش نخست گاوهای هلشتاین استان همدان که در سالهای 1369 تا 1390 گردآوری شده بود، استفاده شد. اجزای واریانس-کوواریانس و ارزشهای اصالحی با مدل مختلط حیوانی، بر پایهالگوریتم میانگین اطالعات بیشترین درستنمایی محدودشده (REML-AI (برآورد شدند. در مدل بهکار برده شده، عاملهای گله-سال-فصل و شکم زایش اثرگذاریهای ثابت بودند و عاملهای ژنتیکی افزایشی و محیطی دایمی بهعنوان اثرگذاریهای تصادفی در نظر گرفته شدند. وراثتپذیری تولید شیر، تولید شیر تصحیحشده برای چربی، درصد چربی، درصد پروتیین، تولید چربی و تولید ،0/44 ،ترتیب به آنها تکرارپذیری و 0/13 و 0/15 ،0/11 ،0/20 ،0/14 ،0/16 ترتیب به، پروتیین2/51 و 3/42 ،ترتیب به صفات این ژنتیکی روندهای. شدند برآورد 0/39 و 0/35 ،0/20 ،0/31 ،0/39کیلوگرم در سال، 002/0 -و 000/0 -درصد در سال و 082/0 و 020/0 -کیلوگرم در سال، روندهای محیطی به ترتیب، 89/85 و 61/67 کیلوگرم در سال، 028/0 -و 007/0 -درصد در سال و 12/1 و 62/1 کیلوگرم در سال و روندهای فنوتیپی به ترتیب، 54/89 و 26/70 کیلوگرم در سال، 030/0 -و 007/0 -درصد در سال و 22/1 و 69/1 کیلوگرم در سال برآورد شدند. نتایج این بررسی نشان دادند که صفات تولیدی در گاوهای هلشتاین استان همدان پیشرفت ژنتیکی شایانتوجهی در سالهای گذشته نداشتهاند و بیشتر افزایش تولید شیر و چربی ناشی از بهبود شرایط محیطی بوده است.

روندهای ژنتیکی، گاوهای هلشتاین استان همدان، مشخصههای ژنتیکی، محیطی و فنوتیپی