سیدسجاد حسینی - دانشجو سابق کارشناسی ارشد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
امیر لکزیان - استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
اکرم حلاج نیا - استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

هدف نهایی از هرگونه فرآیند گیاه پالایی تنها حذف فلزات سنگین از خاک های آلوده نیست بلکه بازگرداندن کیفیت خاک هم باید مورد توجه قرار گیرد. به منظور بررسی اثر استخراج گیاهی تشدید شده با EDTA و اسیدسیتریک (CA) بر کیفیت یک خاک آلوده به سرب آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل شاهد (بدون آلودگی به سرب و بدون عامل کلات کننده)، تیمار بدون عامل کلات کننده، EDTA3 و EDTA5 (3 و 5 میلی مول EDTA در هر کیلوگرم خاک خشک)، CA3 و CA5 (3 و 5 میلی مول CA در هر کیلوگرم خاک خشک) بودند. در ابتدا 13 ویژگی شیمیایی و زیستی خاک اندازه گیری شدند و سپس با استفاده از روش تجزیه مولفه های اصلی (PCA) مجموعه حداقل ویژگی های موثر (MDS) انتخاب و شاخص کیفیت خاک تعیین شد. نتایج نشان داد که 5 ویژگی از 13 ویژگی شامل تنفس میکروبی برانگیخته، فعالیت دهیدروژناز، سرب قابل استخراج با DTPA، کربن آلی و فسفر قابل دسترس به عنوان مجموعه MDS انتخاب شدند. همچنین نتایج حاصل از محاسبه وزن ویژگی های مجموعه MDS نشان داد که ویژگی های تنفس میکروبی برانگیخته و فعالیت دهیدروژناز بیشترین وزن را داشتند. محاسبه کیفیت خاک تیمارهای مختلف نشان داد که بیشترین کیفیت خاک مربوط به تیمار CA5 و کمترین کیفیت خاک مربوط به تیمار EDTA5 بود. به طور کلی در بین تیمارهای مورد بررسی تنها تیمار CA5 توانست کیفیت خاک را نسبت به تیمار شاهد بهبود دهد و سایر تیمارها کیفیت کمتری نسبت به تیمار شاهد داشتند

کیفیت خاک، MDS، عوامل کلات کننده، استخراج گیاهی، تثبیت گیاهی