محبوبه حاجی اسماعیلی - دانشجوی دکتری سازه های آبی، دانشگاه تربیت مدرس
سیدعلی ایوب زاده - دانشیار گروه سازه های آبی، دانشگاه تربیت مدرس

توسعه صنعتی، بحران کمبود آب و در نتیجه مخاطرات زیست محیطی ایجاد شده در رودخانه ها در دهه های اخیر معضلات بزرگی را برای این نوع پهنه های آبی در کشورهای مختلف جهان به همراه داشته است و بررسی تقابلات میان شرایط هیدرولیکی و اکولوژیکی حاکم بر رودخانه به منظور ارزیابی وضعیت سلامت رودخانه ها از موضوعاتی است که بایستی توجه بسیاری به آن شود، بنابراین استفاده از رویکردهای توسعه یافته مدل سازی زیستگاه های رودخانه ای و ارزیابی های جامع وضعیت زیست محیطی رودخانه ها ضروری است. روش های مختلفی به منظور مدل سازی زیستگاه های رودخانه ای و ارزیابی اثرات تغییر جریان بر وضعیت این زیستگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد. ازجمله این روش ها روش افزایشی جریان جاری رودخانه ای است، که شامل استفاده توام از مدل های هیدرولیکی و شبیه سازی زیستگاه می باشد. این روش چارچوبی را برای ارزیابی زیستگاه های رودخانه ای توصیف می کند اما نرم افزار جامعی را به منظور اجرای کامل چارچوب مورد نظر ارایه نکرده است. نرم افزار آنالیز جریان زیست محیطی سیفا نرم افزاری جامع به منظور اجرای روش افزایشی جریان جاری رودخانه ای است. این نرم افزار شامل مدل هیدرولیکی زیستگاهی، معیارهای مطلوبیت زیستگاه، مدل سازی دمای آب، آنالیز انتقال رسوب، مدل سازی اکسیژن محلول، مدل سازی پوشش گیاهی ساحل رودخانه و آنالیز سری زمانی زیستگاه می باشد. با توجه به بررسی های انجام شده تا کنون از این نرم افزار در ایران استفاده نشده است. هدف اصلی این تحقیق معرفی توانمندی های این نرم افزار در ارزیابی زیست محیطی زیستگاه های رودخانه ای می باشد. به این منظور مهم ترین بخش های نرم افزار معرفی شده و کاربرد هر بخش در ارزیابی های زیست محیطی توضیح داده شده است.

ارزیابی وضعیت زیست محیطی، روش افزایشی جریان جاری رودخانه ای، مدل سازی زیستگاه های رودخانه ای، سیفا