احد نژادابراهیمی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
امیرحسین فرشچیان - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری اسلامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

مهمترین هدفی که طراح معمار و شهرساز در طراحی فضاهای عمومی به دنبال دارد کسب بیشترین ضریب حجم تعاملات اجتماعی در آن فضاست. شاخص ها، الگوها و روندهای گوناگونی مورد ارزیابی متخصصین این امر قرار می گیرد تا بدین واسطه فضایی ایجاد گردد که افراد مایل باشند در آن زمانی را سپری کنند، زمانی را برای رفت و آمد بگذرانند و زمانی را برای برخورد اجتماعی صرف کنند. عوامل گوناگون دخیل بر این موضوع دارای تاثیرگذاری مستقیم یا غیرمستقیم بر نحوه موفقیت این موضوع هستند، عواملی چون نوع نورگیری، زیبایی، فضای سبز، هندسه کف و نوع آب و هوا اما گاه طراحان در برخی نمونه ها با موضوعی با عنوان فرهنگ خاص و یا نوع آداب خاص زندگی افراد منطقه روبرو هستند که تاثیرگذار اصلی بر نوع استفاده یا عدم استفاده از فضاهای عمومی تعاملات اجتماعی است. این موضوع که بتوان تشخیص داد طراحی این فضاها در یک منطقه خاص چگونه باشد و ابعاد آن چگونه باید مورد بررسی قرار گیرد بگونه ای که بتوان پیشینه فرهنگ خاص زندگی آن منطقه را کاملا درگیر موضوع نمود موضوع اصلی این نوشتار است. این تحقیق براساس رویکرد زمینه گرایی انجام گردیده است و بواسطه اطلاعات بدست آمده از طریق مصاحبات، ثبت وقایع، پرسشنامه و گزارشهایی که از ارگان های شهری گرفته شده است مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و به تبع دارای نتایج کاملا موثری است که تاثیرگذار بر نوع طراحی این گونه فضاها و مکان ها است. بررسی نوع الگوهای گذشته، روابط رفت و آمدی، نوع محرم و نامحرمی فضا، اختصاص دادن برخی فضاها برای حضور بانوان و کودکانشان، فضاهایی برای انجام کارهای دسته جمعی مربوط به آداب و رسوم و الگو گرفتن از نوع هندسه حیاط های قدیمی چند خانواری از جمله نتایج مهمی است که ارتباط مستقیم با افزایش تعاملات اجتماعی در این فضاها دارد. میتوان از طریق این موضوع برای طراحان مشخص نمود که اولین گزینه برای تحلیل و بررسی در چنین فضاهای خاص عمومی در مناطق خاص از لحاظ متغیرهای مربوط به خود توجه به پیشینه فرهنگ زندگی برای بدست آمدن تعاملات اجتماعی سالم است.

فرهنگ، تعاملات اجتماعی، مشارکت اجتماعی، معماری