موسی رستمی - گروه حقوق . پردیس علوم و تحقیقات خوزستان. دانشگاه آزاد اسلامی. اهواز. ایران
عبدالحسین رضایی راد - دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز

هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی تطبیقی دادگاه های ارتش پیش از انقلاب و سازمان قضایی نیروهای مسلح پساز انقلاب اسلامی، می باشد. در کشور اسلامی ایران، در ابتدا زیرساختارهای نظام قضا و سیستم یکپارچه اسلامیقضایی در قانون اساسی و سپس در قوانین عادی گنجانیده شده و ساختارها بر اساس اصول قضایی قانون اساسی بناشده و قوانین جزایی و قوانین ماهوی، شکلی، آیین دادرسی و تشکیلات لازم شکل گرفته و ایجاد شده است. جهترسیدگی به جرایم افراد نظامی پیش از انقلاب مرجعی به نام دادگاه های ارتش و جهت رسیدگی به جرایم خاصنظامی و انتظامی نظامیان در دوران پس از انقلاب اسلامی سازمان قضایی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران دومرجع اختصاصی پیش بینی شده در قانون اساسی است، لایحه جدید در زمینه صلاحیت محاکم نظامی و اصلاحات وتغییرات ایجاد شده در قوانین دادرسی پس از انقلاب توانسته معضلات و نارسایی های دادرسی قبل از انقلاب رامرتفع نماید. حدود صلاحیت دادگاه ها و دادسراهای نظامی قبل از پیروزی انقلاب در ماده یک قانون دادرسی وکیفر ارتش مصوب 1318 پیش بینی و به موجب حکم این ماده (رسیدگی به بزه های منتسب به نظامیان بر طبقاین قانون در دادگاه های اختصاصی نظامی به عمل می آید )پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تصویب قانون اساسی؛طبق اصل 172 که مقرر گردید، مراجع قضایی واحدی باید به جرایم خاص نیروهای مسلح رسیدگی کنند؛ به علتمشکلات عدیده ای که در رهگذر انقلاب وجود داشت، این امر مهم تا اواخر 1364 ممکن نگردید. ولی مراجع زیررسیدگی به جرایم نیروهای مسلح را بر عهده داشتند: 1. سازمان قضایی ارتش، 2. دادسرا و دادگاه انقلاب، 3. دادسراو دادگاه انقلاب و عمومی پاسداران.

دادگاه، صلاحیت، دادرسی ارتش، سازمان قضایی نیروهای مسلح