سارا امامقلی پور - استادیار گروه مدیریت و اقتصاد سلامت دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران
لطفعلی عاقلی - عضو هیات علمی پژوهشکده اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس

یکی از شاخص های اصلی بررسی عملکرد هر نظام سلامت، توزیع هزینه ها در بین گروه های مختلف درآمدی می باشد. بنابراینابتدا به بررسی نحوه توزیع هزینه های سلامت در خانوارهای شهری و روستایی می پردازیم. سپس تعیین می کنیم که پرداختهزینه های سلامت چه تاثیری بر توزیع درآمد افراد می گذارد، درنهایت بدون درنظر گرفتن گرفتن وضعیت درآمدی به رتبهبندی استانها براساس نابرابری توزیع هزینه های سلامت می پردازیم. این مطالعه تحلیلی مقطعی در سال 1393 برای استانهایایران در نمونه ای شامل 17681 خانوار شهری و 17681 خانوار روستایی انجام شده است. جهت بررسی عادلانه بودن توزیعهزینه های بهداشت و درمان از شاخصهای کاکوانی و رینولدز اسمولنسکی و برای رتبه بندی استانها براساس نابرابری در توزیعهزینه ها از شاخص تایل استفاده شده و نرم افزارهای Excel و STATA به کار گرفته شده اند. مقدار شاخص کاکوانی برایخانوارهای شهری وروستایی به ترتیب 0.572- و 0.485- می باشد. به عبارت دیگر، توزیع هزینه های بهداشتی درمانی به ضررخانوارهای فقیر است، همچنین میزان رگرسیو بودن این توزیع در بین خانوارهای شهری بیشتر از روستایی می باشد. شاخصرینولدز اسمولنسکی نیز برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب 0.038- و 0.031- است که نشان می دهد توزیع درآمدخانوارها بعد از پرداخت هزینه های سلامت ناعادلانه تر شده و برای خانوارهای شهری شدیدتر از روستایی می باشد. شاخصتایل فارغ از توزیع درآمد مشخص می کند خانوارهای شهری به ترتیب در استانهای تهران، لرستان، البرز، هرمزگان با ناعادلانهترین توزیع هزینه های بهداشتی درمانی مواجه هستند و برای خانوارهای روستایی ناعادلانه ترین توزیع هزینه های بهداشتیدرمانی به ترتیب در استانهای ایلام، فارس، لرستان، هرمزگان می باشد. در این راستا سیاستگزاران بخش سلامت باید با اولویتدادن به استانهایی که بیشترین نابرابری را دارند، با گسترش پوشش بیمه ای، سربار هزینه ای خانوارهای کم درامد را کاهش دهند.

هزینه های سلامت، نابرابری، شاخص تایل، کاکوانی، رینولدز اسمولنسکی