لیلا غفارزاده نمازی - استادیار، دانشگاه محقق اردبیلی دانشکده مشگین شهر، اردبیل
نادعلی باباییان - استاد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری
عباس قمری زارع - استادیار، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

در سالهای اخیر در کشور ما نیز توجه زیادی به گیاهان دارویی شده است. از آنجا که گونههای مختلف گیاه مرزه بر اثر برداشت بیرویه از عرصههای طبیعی توسط انسان، تنشهای زنده و غیرزنده تهدید شده و کشت کار پیدرپی یک گونه باعث کاهش تنوع ژنتیکی آنها میگردد، حفظ ذخایر ژنتیک این گونهها از اهمیت بالایی برخوردار است. با استفاده از تکنیک نگهداری جوانه در دمای فراسرد که یکی از روشهای نگهداری ژرم پلاسم در شرایط خارج از رویشگاه است، میتوان جوانه را به طور طولانی مدت تا مدت زمان بسیاری با هزینه کم و در فضای اندک نگهداری نمود. برای حفاظت فراسرد جوانه از دو نوع پیشتیمار، دو نوع ریزنمونه و دو روش ویتریفیکاسیون و کپسوله-آبگیری آبگیری استفاده شد. در این تحقیق شاخصهای درصد زندهمانی و رشد مجدد جوانه در شرایط فراسرد مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین دو پروتکل بکار برده شده و همچنین بین دو نوع ریزنمونه، از لحاظ شاخص شاخصهای درصد زندهمانی و رشد مجدد جوانه اختلاف معنیداری وجود دارد. پیشتیمارهای بکار برده شده با هم اختلاف معنیدار نداشتند. بهترین روش مربوط به ویتریفیکاسیون و بهترین ریزنمونه مربوط به جوانه انتهایی بود. لذا میتوان با استفاده ازفناوری فراسرد و بکارگیری پروتکل مناسب جوانه این گونه ارزشمند و در حال خطر را میتوان برای مدت زمان بسیار طولانی حفظ واز انقراض این گونه منحصر به فرد جلوگیری نمود.

مرزه، حفاظت فراسرد، ژرم پلاسم، ویتریفیکاسیون، کپسوله-آبگیری