حمید جباری - استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
نیراعظم خوش خلق سیما - استادیار پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
امیرحسین شیرانی راد - استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
مجید غلامحسینی - استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

به منظور بررسی نقش تنظیم اسمزی در تحمل به خشکی در ژنوتیپهای کلزا، در دو آزمایش جداگانه، واکنش ارقام GKH2005 ،Opera و Okapi از نظر تحمل به قطع آبیاری از مراحل گلدهی و خورجیندهی به بعد در دو منطقه شهرقدس و یزد در سال زراعی 1391-1390 ارزیابی شدند. هر بررسی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و به صورت سه آزمایش جداگانه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه مرکب دادهها نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش معنیدار صفات زراعی و مورفولوژی مثل ارتفاع گیاه، تعداد خورجین، تعداد دانه و عملکرد دانه شد، درحالیکه مقدار تنظیم اسمزی در تیمارهای تنش خشکی بالاتر از شرایط بدون تنش بود. رقم GKH2005 بیشترین عملکرد دانه را در تیمارهای آبیاری شاهد، قطع آبیاری از گلدهی و خورجیندهی بهترتیب به میزان 2729 ،1591 و 2305 کیلوگرم در هکتار تولید نمود که این موضوع با تنظیم اسمزی بالاتر، تبدیل بیشتر نشاسته به قندهای ساده و تولید تعداد زیادی خورجین در شاخههای فرعی مرتبط بود. نتایج کلی این پژوهش نشان داد که برخورداری از تنظیم اسمزی مناسب و تعداد خورجین در شاخههای فرعی میتواند از جمله مهمترین سازوکارهای تحمل به تنش خشکی در مراحل زایشی گیاه کلزا بشمار آید.

تنظیم اسمزی، تعداد خورجین، عملکرد دانه