فاطمه ارفع - دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت میراث معماری دانشگاه علم و صنعت ایران
فاطمه مهدیزاده سراج - دانشیار دانشگاه علم و صنعت ایران
اصغر محمدمرادی - استاد دانشگاه علم و صنعت ایران

از مراکز اصلی و با اهمیتی که نقش اساسی و بنیادی در انتقال مفاهیم دینی ایفا می کند، بی شک مساجد و اماکن مذهبی را می توان نام برد. آنچه این هنر اصیل را سالیان سال حفظ می کند و موجب بقای بنای تاریخی می شود، مفهومی با نام وقف است. هرچند در بسیاری از موارد در ادوار گذشته، متولی بدون توجه به ارزش تاریخی بنا و در اثر نا آگاهی، اجازه ی الحاقات و حذف هایی به بنا را می دهد که هیچ گونه تناسبی با کالبد و جزییات و مهم تر از این دو، روح مکان تاریخی- مذهبی ندارد. زیرا هنر هنرمند مسلمان در مساجد وبه خصوص در تزیینات مساجد و به کار بستن آن ها که یکی از روشهای انتقال مفاهیم دینی به صورت رمز گونه و با ایهام به نمازگزار است به اوج خود می رسد و اماکن مذهبی اینگونه متجلی می شوند و الحاقات بی تناسب و ناهماهنگ در طول عمرشان، از ارزش این بناها به شدت می کاهد و می تواند تهدیدی قابل توجه برایشان به حساب آید. در این مقاله ابندا به شناخت و بررسی اجمالی کالبدی مسجد (تزیینات و رنگ) و تلاش در جهت فهم آن و سپس معرفی الحاق نامناسب انجام شده پرداخته و بعد از بررسی وقف نامه مسجد در جهت چگونگی طراحی الحاقی مناسب با شان آن، برای توسعه ی درونی اش بر حسب شناخت کالبدی و وقف نامه اش طراحی متناسبی انجام خواهد شد که این طراحی شامل ساخت طلبه خانه های ضلع شرقی صحن طبق آنچه شیخ علی اکبر قبل از فوتش در ذهن داشته و در وقف نامه آورده، ولی هیچگاه موفق به ساخت آن نشده است، می شود.

مسجد شیخ علی اکبر شاهرود، الحاق، تزیینات، معماری اسلامی، توسعه ی درونی