رضا افخمی عقدا - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد

از چشم اندازهای شعر قدیم عرب، تصویر گاو وحشی در آینه قصیده است که شاعر در پردازش تصویرشتر از آن بهره می گیرد و عناصر سازنده تصویر آن، نزد اکثر شاعران تقریبا به هم شبیه است. در نگاه ظاهری به این منظره، همسویی دقیق و ارتباط عمیق بین این عنصر و دیگر عناصر قصیده مخصوصا شتر به چشم نمی آید. از این روبعضی از محققین و ناقدان معاصر برای رفع این نقصان با استناد به گفته جاحظ درباره این تصویر در شعر جاهلی برآن شدند که با نگاهی دیگر به این تصویر بنگرند. آنها با تفسیر گفته جاحظ بر این عقیده هستند که احتمالا منظرهاین حیوان با دین و شعایر و عادت های اجتماعی و رسوم و سنن ادبی ارتباط دارد و مشتمل بر پژواک هایی از سنن وعادتها و پرستش های قبیل های است. زیرا در شبه جزیره عربستان ضمن پرستش گاو، آن را حرز و رقی های جادویی برای طلب باران می دانستند. اگر برخلاف شیوه ناقدان پیشین و بعضی از معاصران بخواهیم به گونه ای به تفسیر اجزای مختلف اینقصاید بپردازیم تا هماهنگی دقیق بین ارکان قصیده برقرار کنیم ،می توانیم با تحلیل مبتنی بر رمز و اسطور ه عمق پیوند مفاهیم و مضامین گوناگون آن را دریابیم. بر این اساس بعید نمی نماید عنصر گاو وحشی در تابلوی شتر، سمبل حکمت، قدرت و ذکاوت باشد که ویژگی های تصویر شتر را که نماد شاعر یا انسان ایدهآل است، بیان می کند .

شعر جاهلی، گاو وحشی، شعایر مذهبی،مرگ و زندگی