حسام حاج مومن - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه عالمه طباطبایی، تهران، ایران، نویسنده مسوول
رضا ناظمیان - دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه عالمه طباطبایی، تهران، ایران

مقاله پیش رو بر آن است که جریان عاطفه در دلالت معنایی شعر را به بررسی بگذارد؛ آیا شعر به مثابه اثری زبانی مستقلا دلالت عاطفی دارد یا ای که در دلالت خود عواطف شاعر را بازتاب می دهد یا ای که دلالتش بسته به روحیات مخاطب بار عاطفی می یابد برای تحلیل این جریان، نخست از منظر دانش معنی شناسی انواع دلالت زبانی شعر تبیین می شود و سازوکارهایی برای شناخت نحوه ای دلالت به دست داده می شود. سپس به مباحث نظریه بیان رجوع می شود که در فلسفه ادبیات، تاکید اصلی خود را بر جریان عاطفه در اثر ادبی می گذارد و بنابراین می تواند چارچوب نظری کارآمدی برای این تحلیل فراهم آورد. ایده های نظری در هر دو مرحله بر چهل و پنج بیت از قصیده تاییه دعبی خزاعی تطبیق می یابند که در ژانر ادبیات متعهد به اهل بیت علیهم السلام قصیدهای عاطفی و چالش برانگیز بوده است. نتایج این تحلیل نظری و تطبیقی نشان خواهد داد که شعر اولا با دلالت درون زبانی خود درون شبکه زبان فی نفسه بار عاطفی دارد، و ثانیا با دلالت بیرون زبانی اش حامی عواطف شاعر است که نظر به تجارب عاطفی وی در بافت پیدایش شعر تجلی می یابند و ثالثا باز بر اساس دلالت بیرون زبانیاش محرکی است که بسته به جهان بینی مخاطب در بافت قرایت شعر، عواطف وی را برمی انگیزد.

نظریۀ بیان، عاطفۀ شعری، معنای درون زبانی، معنای بیرونبانی، باهم آیی،تاییه، دعبی خزاعی