علی شینی دشتگل - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات نیشکر، شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی
سیروس جعفری - استادیار دانشگاه کشاورزیی و منابع طبیعی رامین و مشاور مرکز تحقیقات نیش

بالا بودن سطح آب زیرزمینی در اراضی تحت کشت نیشکر جنوب خوزستان به دلیل ارتفاع کم اراضی نسبت به سطح دریا و وجود لایه غیرقابل نفوذ در عمق 5-6 متری از سطح زمین می باشد. به جهت رفع محدودیت شور و سدیمی این اراضی، احداث شبکه زهکشی ضروری است. لذا در کلیه اراضی زهکشهای زیرزمینی نصب شده اند. سرعت آب در خط کلکتور از طریق منهولهای آزاد یکسری از مزارع کشت و صنعت امیرکبیر و سرعت آب در کلکتورها، موقعیت آب در لترالهای آزاد و ارتفاع نیشکر اندازه گیری شد. به هدف ارزیابی اثر کارایی سیستم های زهکشی بر تخلیه زه آبهای مزارع نیشکر و اثر آن بر تولید نیشکر این مطالعه صورت گرفت. نتایج نشان داد که از علل مربوط به عدم زهکشی نامناسب مزارع ARC2 و ARC4، درختان اکالیپتوس در حاشیه مزارع فوق طی 8-10 سال می باشد. ریشه های این درختان که در مجاورت لترالها می باشند، محل لترالهای مزارع را قبل از ورود به کلکتور مسدود می نمایند. در حالیکه در مزارع سری 200 و 400 و 600 و 800 اکالیپتوس کشت شده هنوز ارتفاع کم و ریشه کوتاهی داشته و به محل استقرار لترالها نرسیده است. این امر سبب شده است که تخلیه زه آب از لترالها و کلکتورها به راحتی صورت گیرد. با توجه به اینکه کلیه عملیات کاشت، داشت و برداشت در این مزارع به طور یکسان انجام می شود لذا اختلافی در حدود 80-120 سانتیمتر بین این مزارع صرفا به نارسایی های مربوط به عدم کارکرد مناسب سیستم زهکشی مربوط می شود که برای دستیابی به نتایح بهتر پیشنهاد می شود علاوه بر کنترل لترالها و گرفتگی های ناشی از وجود ریشه و یا رسوبات زمان نصب و کارگذاری، کلکتورها و منهولها و ایرادات ناشی از آنها نیز بررسی و رفع گردند. علاوه بر آن باید بین ظرفیت ورودی آب به درون حوضچه ایستگاه پمپاژ زهکشی و ظرفیت پمپهای زهکشی تناسبی برقرار باشد تا از قطع مکرر پمپها ناشی از عدم ورود حجم آب مناسب در درون ایستگاه پمپاژ و یا از تجمع بیش از حد آب درون ایستگاه و در تخلیه کلکتورها و مزارع جلوگیری شود.

کلکتور، سیستم زهکشی، نیشکر، تخلیه زه آبها