محمدعلی شلهرخ نیا - استلدیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی فارس
محمود جوان - دانشیار بخش مهندسی آب دانشگاه شیراز

از دریچه های قوسی در سازه های آبی مختلف و در شبکه های آبیاری و زهکشی جهت کنترل آب استفاده می شود. علیرغم کاربرد وسیع این دریچه ها تخمین دبی آنها کار ساده ای نیست و مطالعات زیادی نیز بر روی آن صورت نگرفته است. در تحقیق حاضر رابطه ی جدید برای تخمین ضریب دبی جریان در دریچه های قوسی در شرایط مستغرق و آزاد ارائه و بررسی گردیده است. در این روابط ضریب دبی جریان به صورت توانی به بار آبی، بازشدگی دریچه و فاصله محور دریچه تا کف کانال ارتباط داده شده است. برای به دست آرودن این روابط از داده های آزمایشگاهی منتشر شده توسط محققین قبلی و رگرسیون چند متغیره استفاده گردید. اعتبار روابط به دست آمده با بررسی چند پارامتر آماری نظیر میانگین خطای تخمین و ماکزیمم خطای تخمین و خطای استاندارد و همچنین با استفاده از چند سری داده اندازه گیری شده میدانی تایید شد. نتایج نشان داد که روابط به دست آمد می توانند برای تخمین ضریب دبی جریان در دریچه های قوسی مستغرق و آزاد مناسب باشند. اما فاصله محور دریچه تا کف کانال عامل مهمی است که باید در تعیین این روابط به آن توجه شود.

هیدرولیک، دریچه قوسی، جریان آزاد، جریان مستغرق