حمیدرضا کاظم پور - استاد دانشکده ی معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران
فاطمه ارفع - دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت میراث معماری دانشگاه علم و صنعت ایران

تزیینات سنتی ایران نقشی اساسی در ارزش و اعتبار معماری ایراندارد. کاشیکاری از مهمترین تزیینات معماری ایرانی است و مستنداتی وجود دارد که ایران را اولین کشوری می داند که در آن ازکاشی به عنوان عاملی برای تزیین و سپس استحکام بنا بهره گرفتهاست. در اواخر دوره ی ایلخانیان و آغاز عهد تیموریان هنرکاشیکاری با سابقه ای در حدود سه قرن به زیبا ترین شکل خودیعنی کاشی معرق نمایان گردید. استفاده از هنر معقلی سازی، کهاساسا برای تزیینات نما چه در قسمت های خارجی و چه در بخشهای داخلی بناها به کار می رود، پس از پیدایش هنرهای معرق وکاشی هفت رنگ، در زمان تیموریان عمومیت یافت. علیرغم سابقهطولانی این دو نوع کاشیکاری و اهمیت ویژه آن در معماری سنتیایران، شناخت درستی از این دو نوع روش کاشیکاری و تشابهات وتفاوتهای بین آن دو وجود ندارد. بر این اساس، در این مقاله، ابتدا بهبررسی انواع کاشی های به کار برده شده در کاشی کاری معرق ومعلقی پرداخته شده و سپس سیر تاریخی تکاملی کاشی معرق وکاشی معقلی و نحوه ی طراحی و اجرای این دو کاشی معرفی وبررسی گردیده است. برای دستیابی به این هدف مطالعات کتابخانهای و مدل سازی نمونه های واقعی از این دو نوع کاشی مورد استفادهقرار گرفته است. نتایج تحقیقات به عمل آمده نشان می دهد کهتفاوت ها و شباهت هایی در این سه بعد بین این دو نوع کاشیکاری وجود دارد.

کاشی کاری، کاشی معرق، کاشیی معقلیی، معماری اسلامی، روش ساخت، سیر تکامل