متین باستان فرد - کارشناسی ارشد معماری، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شاهرود
نفیسه لیاقی مطلق - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه علامه طباطبایی

شیراز را به درستی مهد باغ های زیبا وزادگاه شاعران دانسته اند، واین شهر بیش وپیش از هر چیز با شاعرانش (نه فقط برای اهل ادب) وبا باغ هایش (نه فقط برای اهل هنر) که برای همه مردم ایران زمین وجهانیان شناخته می شود. به حقیقت باغ های شیراز با آن سروهای سر به فلک کشیده خود، اندیشه پنهان در باغ ایرانی را تفسیر می کنند، واین همان کاری است که اشعار ناب حافظ وکلام نغز سعدی به زیبایی انجام می دهد. شعر وباغ این سرزمین، هر دو در جستجوی مفهومی عمیق از تعالی، معنایی غنی از تکامل روح انسانی، ومفهومی شکرف از پردیس پارسی، هستند.(باغ ارم- باغ جنان- باغ خلد و...) باغ های شیراز چون عفیف آباد وارم ، نه تنها جایی امن و آرام است، بلکه جایی است برای تفکر واندیشه، واین محیط تفکر، همان فضایی است که در قرایت نثر گلستان نیز بدان دست خواهیم یافت. از سویی این روح خسته آدمی است که در چنین فضایی مجال آرامش می یابد ومنظره های تازه ای که بر او مکشوف می شود، چون غزلیات حافظ که روح را می نوازد ودل را تازه می کند ودریچه های نوینی که بر او می گشاید. باغ شیراز، این صنع برآمده از فرهنگ این قوم، چون هر پدیده دیگری که در چارچوب های فرهنگی شکل می گیرد، جلوه های خود را در وجوه گوناگون فرهنگ و هنر سرزمینش بر جای می گذارد؛ چه در شعر و ادب و چه در نگارگری پارسی، واین یک تاثیر دو سویه است، آن گونه که ردپای روح شاعرانه شیرازی را نیز می توان در باغ های آن جستجو کرد. لیک این نوشتار بیش از قصه سرایی وروایت، به دنبال رویکردی تحلیلی در شعر وباغ شیراز خواهد بود ، و هدف آن است که قرابت این دو را از دو رویکرد مورد بحث قرار دهد:1- مقایسه ساختاری 2- مقایسه معنایی در این مجال سعی بر آن است تا با رویکردی تحلیلی رد پای هنر ناب شیراز را در باغ و شعر آن پی گرفته و به تقارب میان این دو مهم دست یابیم. در این نوشتار دو باغ ارم و عفیف آباد را از یک سو ، و اشعار ناب و دلنشین سعدی و حافظ را از دیگر سو به نمایندگی از باغ و شعر شیراز برگزیده و تحلیل و مقایسه بر روی آن متمرکز می شود.

شیراز، باغ، شعر، ساختار، معنا