شریف مطوف - دکترای شهرسازی
محمد زنگنه - دانشجوی کارشناسی ارشد پدافند غیرعامل – طراحی

کاهش آسیب پذیری و تداوم فعالیتهای ضروری از واژه های کلیدی و از اهداف پدافند غیرعامل می باشند که در تمام حوزه ها می بایست مدنظر قرار گیرند. شبکه معابر شهری از جمله زیرساختهایی هستند که در مواقع بحران، می بایست کارایی آنها حفظ گردد. لذا ضروری است با اتخاذ ترکیبی از راهکارهای پدافند غیرعامل و روشهای برنامه ریزی شهری به هدف مذکور دست یافت. عبور محورهای اصلی شرقی- غربی از منطقه 5 تهران، باعث شده که معابر این منطقه علاوه بر کارکرد منطقه ای، نقش راهبردی در جریانهای حمل و نقل شهر تهران ایفا نمایند. ضمن اینکه تمرکز بالای جمعیتی و روند رو به رشد منطقه، از یک سو باعث اهمیت و از سوی دیگر باعث ایجاد تهدید و آسیب پذیری برای منطقه خواهد بود. لذا برنامه ریزی برای کاهش آسیب پذیری این زیرساخت مهم منطقه جهت حفظ کارایی آن در مواقع بحران دارای اهمیت بالایی می باشد. در پژوهش حاضر به منظور شناخت معابر آسیب پذیر در برابر تهدیدات جنگی ابتدا شاخص های موثر بر آسیب پذیری تعیین و با استفاده از روش IHWP رتبه بندی شده و در محیط GIS نقشه های آسیب پذیری تهیه گردید. پس از آن با بکارگیری ابزار SWOT راهبردهایی در جهت کاهش آسیب پذیری معابر تعریف و اولویت بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد معابر موجود در بخش شمالی به علت وجود تاسیسات نفتی در جوار بافت مسکونی متراکم و بخش جنوبی به علت تراکم بالای جمعیتی و مجاورت با چندین مورد کاربری حیاتی، آسیب پذیری بالایی در مقابل تهدیدات جنگی خواهد داشت. در عین حال مهمترین توانمندی و فرصت پیش روی شبکه ارتباطی منطقه نیز شبکه بزرگراهی گسترده منطقه می باشد. لذا با اقداماتی مانند جابجایی برخی از کاربریها، ایجاد دسترسی های محلی جدید و مقاوم سازی پل ها می توان به کاهش آسیب پذیری شبکه های معابر منطقه اقدام نمود.

شبکه معابر ، آسیب پذیری ، پدافند غیرعامل ، IHWP ، SWOT