مرضیه اکبرپور کامی - کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشکده هنر دانشگاه بیرجند
حسن هاشمی زرج آباد - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند
فتانه محمودی - عضو هیات علمی دانشگاه مازندران

نفار یا نپار بالاخانه ای است ، از جنس چوب، با کارکرد مذهبی، آیینی و بومی که در منطقه مازندران، در فضایی کاملا باز و در یک ارتفاع بلند از سطح زمین به اندازه یک طبقه فاصله داشته که عموما بر پلان مربع یا مستطیل و روی پایه های چوبی قرار می گیرند ساخته می شود. بومی بودن آن مختص مردم شمال ایران به خصوص شرق مازندران است. هرچند پیشینه این بناها چندان مستند نیست، اما گمان آن می رود که ریشه در دوران باستان داشته و از جهت ویژگی های فرمی شباهت هایی با بناهای آیینی ایران باستان مانند قصر ایزدبانوی آب ها آن چنان که در اوستا معرفی شده است، داراست، اما چنانکه با ورود دین اسلام بسیاری از آیین های قدرتمند پیشین به دلیل ریشه دواندن عمیق در فرهنگ و باور مردم، با چهره ای نو و قالبی جدید به حیات خویش ادامه دادند، در واقع علت ساخت این بنا با آب در ارتباط است. هدف اصلی نگارش این مقاله، شناخت بیشتر از تاریخچه معماری و کاربری بنا از دوران کهن باستان تا اثر معاصر است. در واقع نگارندگان مقاله سعی دارند با تکیه بر روش تحقیق توصیفی و با استفاده از ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و مشاهده میدانی به مطالعه و بررسی این معماری بومی و مذهبی مازندران بپردازند.