غلامعلی مظفری - دانشیار دانشگاه یزد
مرضیه جمشیدی مطلق - دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی کاربردی ; دانشگاه یزد

تغییر اقلیم تاثیرات مستقیم و غیر مستقیمی بر میزان رشد محصولات کشاورزی دارد، گندم یکی از محصولات استراتژیک جهان می باشد که تحت تاثیر پدیده تغییر اقلیم قرار دارد. در بین عوامل تغییر دهنده ی اقلیم در مقیاس جهانی، پدیده ی انسو (نوسان جنوبی) یکی از مهم ترین آنها است که با بوجود آوردن پدیده های ال نینو و لانینا تغییراتی را در اقلیم خصوصا توزیع زمانی مکانی بارش ایجاد می نماید. بنابراین شناخت عوامل اقلیمی محدود کننده تولید و عملکرد محصولات زراعی و تعیین سیاست های حداکثر سازی آن ضروری است. تحقیق حاضر در استان فارس به منظور تغییر پذیری میزان تولید و عملکرد گندم دیم با توجه به میزان تغییر شاخص انتقالی انسو (T.N.I) صورت گرفته است. شاخص های اقلیمی مذکور برای دوره آماری 30 ساله از سال 1362 تا 1391 بر مبنای دسترسی به داده های میزان تولید و عملکرد گندم دیم در نظر گرفته شد. بیشترین همبستگی معنادار فصلی بین شاخص T.N.I و تولید گندم دیم مربوط به فصل بهار با ضریب 0/531- در سطح اطمینان 0/01 که دارای رابطه معکوس خیلی قوی و معنادار می باشد، و در مقیاس زمانی سالانه بین تولید گندم دیم و شاخص T.N.I با ضریب 0/556- در سطح اطمینان 0/01 رابطه معکوس خیلی قوی و معنادارمی باشد. بررسی رابطه بین عملکرد گندم دیم با شاخص T.N.I نشان داد که بیشترین همبستگی معنادار فصلی مربوط به فصل بهار با ضریب 0/551- در سطح اطمینان 0/01 که دارای رابطه معکوس خیلی قوی و معنادار می باشد، و در مقیاس زمانی سالانه با ضریب 0/567- در سطح اطمینان 0/01 رابطه معنادار خیلی قوی مشاهده شد. . معادلات رگرسیونی برازش داده شده برای تخمین تولید و عملکرد حاکی از آن بود که در مدل رگرسیون چند متغیره برای تخمین تولید و عملکرد گندم دیم، مقیاس زمانی سالانه در مدل باقی ماند. به این صورت که 35 درصد تغییرات عملکرد محصول گندم دیم و 31 درصد تغییرات تولید گندم دیم به دلیل تغییرات متغیرهای مستقل معادله رگرسیون پیشنهادی است.

گندم دیم، عملکرد، انسو، استان فارس