عباس سام - عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان دانشکده فنی و مهندسی، بخش مه

به دلیل مفهوم انتزاعی و مجرد صفت هوش، ارائه یک تعریف، شامل تمام جنبه های هوش، دشوار است. قرن هاست که هوش به عنوان یک ویژگی فردی پذیرفته شده است. از اواخر قرن نوزدهم، تلاش هایی برای اندازه گیری رسمی و علمی آن آغاز شد. یکی از آزمون های پر طرفدار که تحت عنوان ضریب هوشی یا (Intelligence Quotient) IQ بیان می شود، در قلمرو ادراکی و عقلی قرار دارد. در بسیاری از مواقع، این آزمونها، بخش بزرگی از تجربه های انسان، شامل احساسات، تمایلات و انگیزه های او را کاملا" نادیده می گیرند. در سال های اخیر، بر اساس تحقیقات انجام شده، عامل بهره روحی یا (Spirit Quotient) SQ مورد توجه قرار گرفته است. بهره روحی از دو زیر مجموعه: هوش شناختی یا IQ که بیشتر جنبه ذاتی و ارثی دارد و هوش هیجانی یا (Emotional Quotient) EQ که تا حد زیادی جنبه اکتسابی دارد، تشکیل شده است. این دو ضد یکدیگر نیستند. اثبات این که هوش هیجانی می تواند موفقیت بدست آمده در ماورای هوش شناختی را توضیح دهد، هنوز در مرحله پژوهش است، اما باور بر این است که EQ قسمتی از تصویر کلی را شامل می شود که IQ نقشی در آن ندارد. نیروی انسانی پرورش یافته، ستون اصلی رشد و پایداری یک کشور محسوب می شود و وظیفه دانشگاه است که با افزایش بهره روحی دانشجویان و ارزیابی صحیح از کارآیی آنها، سرخوردگی ها و زمینه های منفی روانی را در جامعه کاهش دهد. یکی از نکات قابل تعمق، عدم تعادل در ارزیابی دانشجویان است که این خود می تواند منشاء بسیاری از مشکلات باشد. دانشجو بر اساس گستره توانایی هایش، خود را محق می داند و چون بخشی از توان او در برنامه های فعلی آموزشی جایی برای سنجش ندارد، به یک عقده روانی تبدیل می شود و نه فقط انسان های صاحب توانایی به انزوا رانده می شوند، بلکه جامعه نیز از خدمات موثر آنها بی بهره می ماند. نویسنده مقاله حاضر، بر اساس تجارب خود، بر این باور است که رها کردن دانشجویان، پس از اتمام هر دوره تحصیل، در وادی صنعت، بدون آموزش ها و ارزیابی های موثر، لطمه جبران ناپذیری بر مدیریت صنعتی و اقتصاد کشور خواهد زد. نویسنده، با توجه به علاقه خود در خصوص مسائل روان شناختی، از نزدیک، افکار و رفتار دانشجویان در حال تحصیل و پس از ورود به صنعت را مورد کنکاش قرار داده است و بر اساس این شناخت، مطالعه در فرآیند چرخه هوش-آموزش-ارزیابی، به خصوص، در حیطه علوم مهندسی و تغییر اساسی در روند پرورش و آموزش دانشجویان مهندسی را یک ضرورت می داند. در این مقاله سعی شده است ضمن توجه به نظریه های مختلف راهکارهای عملی در بازبینی نظام آموزشی رشته های مهندسی و ایجاد تعادل در IQ و EQ دانشجویان ارائه گردد

هوش شناختی، هوش هیجانی، بهره هوشی، آموزش و ارزیابی مهندسی