محمد حسین ایران نژاد پاریزی - استادیار دانشگاه یزد
حسین بشری - استادیار دانشگاه تهران
اسماعیل زیارتی - کارشناس ارشد ترویج و توسعه روستایی وزارت کشور
فاطمه حاضری - کارشناس ارشد محیط زیست

یکی از ضرورت های مدیریت آگاهانه فضای سبز شهری داشتن اطلاعات روزآمد و ارزیابی صحیحی از وضعیت کمی و کیفی شرایط موجود می باشد.در این مطالعه با هدف ارزیابی کمی و کیفی فضای سبز شهر قم و بررسی راهکارهایی جهت نیل به وضعیت مطلوب ابتدا داده های گیاه شناسی و گیاهپزشکی با برداشت های میدانی جمع آوری گردید.با نمونه گیری از آب و خاک و آنالیز فیزیکی و شیمیایی آنها وضعیت بستر کاشت و کیفیت منابع آبی بررسی شد.علاوه بر این با استفاده از داده های رقومی ماهواره ایIRS و کنترل زمینی نقشه پراکنش فضای سبز شهر تهیه گردید ضمن اینکه مسائل اقتصادی و اجتماعی حاکم بر شهر قم با استفاده از منابع موجود و پیمایش میدانی مورد بررسی و تاثیر آن روی فضای سبز مطالعه شد.نتایج بیانگر آن است که سطح کل فضای سبز شهری شامل فضاهای سبز عمومی نیمه عمومی و خیابانی معادل 725/9 هکتار می باشد.سرانه فضای سبز شهری قم برابر 8/32 متر مربع محاسبه گردید.45 گونه درختی 26 گونه درختچه ای و بوته ای و بیش از 80 گونه گلهای زینتی تنوع گونه ای فضای سبز شهر را در بر می گیرند.10 گونه درختی و درختچه ای عناصر اصلی سازنده فضای سبز شهر هستند.وجود 137 نوع آفت و بیماری روی فضای سبز شهر ی و گسترش وسیع آنها بیانگر کیفیت پایین فضای سبز شهر می باشد.مسائل اقتصادی و اجتماعی از جمله روند مهاجرت و تحرک جمعیتی و نسبت بخشهای مختلف اقتصادی تاثیر نا مطلوبی روی کیفیت فضای سبز شهر داشته و به دلیل پایین بودن تعلق شهروندی توجه شهروندان به حفاظت و نگهداری از فضاهای سبز شهری کم می باشد.تنوع بخشی به گونه های اصلی سازنده فضای سبز شهری خوداری از کاشت تک گونه ای در سطح وسیع توجه به حفظ باغات و اجرای قانون منع تخریب و تغییر کاربری اراضی اجرای عملیات به زراعی روی گیاهان فضای سبز شهر آموزش مداوم و به روز کارشناسان و دست اندرکاران فضای سبز و ایجاد تشکلهای غیر دولتی با حضور طلاب حوزه علمیه جهت ترویج فرهنگ حفاظت از فضای سبز از جمله راهکارهای است که برای رسیدن به وضعیت مطلوب پیشنهاد می گردد.