کمیل افضلی ننیز - دانشجوی کارشناسی ارشد مکانیک خاک و پی، بخش مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
سید مرتضی مرندی - استاد بخش مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
محمد بهرامی - دانشجوی دکتری مکانیک خاک و پی ، بخش مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

توسعه حمل و نقل جادهای و ریلی از شریان های حیاتی یک کشور محسوب می شوند. اما همواره عبور دادن یک جاده از مناطق صعب العبور، خاک های مساله دار، باتلاق ها و نمک زارها دغدغه خاطر مهندسین بوده است. بعضا جاده ها، خطوط راه آهن و همچنین لوله های انتقال آب و فرآورده های سوختی، از مناطقی با خاک نامناسب عبور کرده اند. یکی از محل هایی که عبور جاده را سخت و مشکل می کند، دریاچه های نمکی خشک شده هستند. خاک های رسی دریاچه های نمکی به علت خصوصیات فنی نامطلوب یا دارا بودن مقادیر قابل توجهی املاح نمکی و گچی، از ویژگی های لازم جهت استفاده در بستر راه برخوردار نمی باشند. همچنین افت چشمگیر مقاومت و افزایش تورم خاک های رسی ناشی از افزایش درصد رطوبت، اهمیت تشخیص و بهسازی آنها را دو چندان نموده است. هدف این تحقیق بهسازی خاک بستر اینگونه مناطق به عنوان یک پی مستحکم جهت تحمل بارهای ترافیکی بود. یک روش موثر تقویت خاک بستر روسازی در این مناطق جایگزینکردن شن و ماسه، در خاک های رسی به شمار می آید که به علت افزایش توان باربری بستر موجب کاهش ضخامت لایه های روسازی راه و کاهش هزینه های احداث آن می گردد. در این پژوهش با انجام تعداد 95 آزمایش ( که از کفه نمکی در محور سیرجان نی ریز نمونه برداری شده بود) بررسی تاثیر جایگزینی شن و ماسه بر میزان باربری و تورم خاک رسی نمکی بوسیله آزمایش های دانه بندی، تعیین درصد رطوبت خاک، حدود اتربرگ، تراکم، تعیین CBR و مقاومت فشاری محصور نشده صورت گرفته است. مقادیر جایگزینی شن و ماسه به میزان 0 ، 5 ، 10 ، 15 و 20 % بود. براساس افزایش درصد جایگزینی شن و ماسه، افزایش حداکثر وزن مخصوص خشک خاک بستر، کاهش رطوبت بهینه، افزایش توان باربری، کاهش تورم، کاهش چسبندگی زهکشی نشده، افزایش مدول تنش کرنش و کاهش کرنش گسیختگی مشاهده شد. همچنین جایگزینی شن نسبت به ماسه خصوصیات خاک را به طرز معنی داری تحت تاثیر قرار داد.

بهسازی خاک، رس نمکی، توان باربری خاک، تورم، تک محوری