بابک لک - دانشجوی کارشناسی ارشد خاک و پی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرند، گروه عمران، مرند، ایران
جواد غفاری - استادیار دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز

پدیده روانگرایی یکی از مهمترین و پیچیده ترین مسایل مهندسی ژیوتکنیک می باشد که بروز آن در خاک های ماسه ای اشباع محتمل است. طی این پدیده فشار آب منفری افزایش می یابد تا حدی که با تنش کل برابر گردیده و در نتیجه آن مقدار تنش موثر صفر می گردد و توده خاک دیگر مقاومت برشی نخواهد داشت. در نتیجه توده خاک ناپایدار شده و باعث تخریب های بسیاری می گردد. سد ارسباران در استان آذربایجان شرقی در منطقه 215 کیلومتری شمال شرق شهر تبریز با مختصات جغرافیایی 11 1˚39 عرض شمالی و 40 18˚47 طول شرقی نوع سد خاکی با هسته رسی مرکزی با طول تاج 800 متر و تراز تاج سد 497 متر و عرض تاج 10 متر می باشد. در این تحقیق، روش مقاومت نفوذ استاندارد جهت ارزیابی پتانسیل روانگرایی خاک های ساختگاه سد ارسباران مورد استفاده قرار گرفته است. نتیجه حاصل از تحلیل در 17 حلقه گمانه به همراه چاه های پیزومتری، نشان می دهد که عدد شاخص روانگرایی به دست آمده برای منطقه مورد مطالعه در محدوده رده خیلی کم (PL=0) قرار می گیرد. این بدین معنی است که منطقه مستعد روانگرایی نیست. دلیل این مسیله عمدتا پایین بودن سطح آب زیرزمینی از دیدگاه زمین شناسی و جنس لایه های تشکیل دهنده تحت الارض می باشد.

آزمون مقاومت نفوذ استاندارد، شاخص پتانسیل روانگرایی، سد ارسباران