سیدغلامرضا اسلامی - استادیار دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران
احسان فتوحی - پژوهشگر دکتری معماری دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران

الگوی محله در شهرسازی ایرانی- اسلامی جزو الگوهایی بوده که از نظر اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و کالبدی مورد پذیرش جوامعمختلف تحت نفوذ فرهنگ ایرانی قرار گرفته و به یکی از عناصر با اهمیت شکل دهنده شهر ایرانی اسلامی تبدیل شده است ، از سوییدیگر در شهرسازی مدرن با پیشرفت این علم بخصوص در قرن بیستم الگوهای عام مشابهی برای ساماندهی به بافت های مسکونی ارایهشده و شهر ها و محلاتی نیز بر اساس این الگوها در کشور های دیگر ساخته شده اند ، در کشور ما نیز البته با ورود خودرو به شهرهاالگوی محله برای ساماندهی بافت و محلات موجود دستخوش تغییر شده و الگوی شطرنجی جایگزین آن شده که پاسخگو به نیاز هایانسان ایرانی نمی باشد.این مقاله به دنبال آن است که با باز شناخت و فهم دقیق مفاهیم موجود در الگوی محله در شهرسازی ایرانی- اسلامی درغالب بررسیموردی یک محله مشخص و همینطور مقایسه تطبیقی آن با الگوهای مشابه همچون واحد همسایگی در شهرسازی مدرن به سوالات زیرپاسخ دهد 1) الگوی محله ایرانی دارای چه ویژگی های کیفی و مفاهیمی بوده که پاسخگو به نیاز ساکنین آن بوده است 2) ویژگی هاو مفاهیم ارایه شده الگوهای عام شهرسازی مدرن چه بوده و چه وجوه شباهت و افتراق با الگوی محله ایرانی دارد .این مقاله در سطح پارادایم دارای رویکرد کیفی به مساله پژوهش بوده و این پژوهش با مرور منابع و اسناد معتبر و متفاوت در الگوهایعام شهرسازی مدرن و همچنین در بخش الگوی محله ایرانی بر اساس مطالعه اسناد و دریافت های پژوهشگر بدون واسطه و در ارتباطبا بافت صورت گرفته و در نهایت با روش تحلیل محتوای کیفی به مقایسه تطبیقی این دو تبیین نتایج اقدام شده است.نتایج بررسی ها نشان می دهد مفاهیمی همچون ، رشد کیفی و ارگانیک محله ،سلسله مراتب فضایی و اجتماعی ، مر کزیت معنویت درمحله ، عدم وجود اختلاف طبقاتی ، تعاملات اجتماعی و ... از جمله مفاهیم موجود در محله ایرانی بودند که این مقاله بدانها پرداختهاست و در نهایت بیان شده که الگوها ی ارایه شده در شهرسازی مدرن دارای ابعاد و ویژگی های کمی بوده و بر خلاف آن الگوی محلهایرانی انعطاف پذیر و کیفی با توانایی پاسخگوی تمامی نیازهای مادی و معنوی انسان ایرانی بوده است.

محله ایرانی، هویت، احساس تعلق، واحد همسایگی