زهرا عارف - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه فردوسی مشهد
جعفر طاهری - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی و هنر اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

کودکان در شهرهای امروزی، به واسطه ی توسعه ی علوم و تکنولوژی در دهه های اخیر، از برقراری رابطه ی متعامل باطبیعت در محیط های زندگی روزمره بی بهره مانده اند. این عدم تعامل پیامدهایی از قبیل استرس، اختلال در تمرکز حواس،بی حوصلگی و خستگی، کاهش بازدهی و ... را به دنبال دارد. شواهد اخیر نشان می دهد از جمله راه های بهبود و توسعه یعملکردهای شناختی، عاطفی، جسمانی و اجتماعی کودک، احیای رابطه ی متعامل وی با طبیعت به ویژه از دوران اولیه ی کودکیاست. در این میان طراحی معماری می تواند با حفظ و بازگردانی امکان تجربه با طبیعت در محیط های کالبدی شهرها بالاخصمحیط های ویژهی کودکان نقش بسزایی در تحقق آن ایفا کند. ازجمله تلاش های این عرصه برای دستیابی به این مهم می توان بهاتخاذ رویکردهای طراحی مبتنی بر تعامل با طبیعت همچون معماری ارگانیک، اکوتک، سبز، پایدار، بایونیک و... اشاره کرد. درمقاله ی حاضر بر پایه ی مطالعات پیشین نگارندگان رویکرد طراحی بایوفیلیک به دلیل توجه به نیازهای رشدی کودک درراستای نگاه به طبیعت، به عنوان مطالعات اولیه مورد استفاده واقع شد. بدین منظور با هدف دستیابی به راهبردهای برقراریارتباط میان کودک و طبیعت در محیط های کالبدی ویژه ی کودک، به مطالعه ی موردی موزه ها و مراکز علوم کودکان پرداختهشد. موزه ها و مراکز علوم کودکان از آن جهت انتخاب شدند که این مراکز به عنوان نهادی علمی و فرهنگی علاوه بر ارتقاءعملکردهای کودک برپایه ی روش یادگیری خودمحور، تجربی و غیر رسمی، امکان تجارب دست اول و رشد درک وی نسبت بهجهان طبیعی را فراهم می سازند. بنابراین پژوهش حاضر برمبنای استخراج راهبردهای طراحی موزه های علوم کودکان تدوین شدهاست. روش تحقیق به کار گرفته شده ترکیبی مشتمل بر نمونه موردی و روش تحلیل محتوا است. نتایج این نوشتار متمرکز برارایه ی راهبردهای طراحی موزه ها و مراکز علوم کودکان در تعامل با طبیعت است و امید است به عنوان راهنمایی برای طراحان ومعماران به کار رود.

کودک و طبیعت، تعامل با طبیعت، موزه های علوم کودکان، مراکز علوم کودکان، راهکارهای طراحی معماری