حبیب هدایتی - دانشجوی ارشد معماری دانشگاه البرز قزوین
میترا غفوریان - استادیار دانشگاه علم و صنعت ایران

امروزه پایداری اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین و موثر ترین ابعاد پایداری در حوزه های مختلف مورد توجه قرار دارد کهبه نیازهای اجتماعی- فرهنگی افراد می پردازد، در حوزه معماری مسکن نیز نقش پایداری اجتماعی بسیار حایز اهمیت می باشد، زیرا با پاسخگویی به نیازهای اجتماعی، فرهنگی، روانی بهره بردار می تواند منجر به ارتقاء کیفیت مسکن و در نتیجهطولانی تر شدن زمان استفاده از مسکن شود، در گذشته حضور ساکنین در کنار معماران و مشارکت آنها در فرایند ساختمسکن به نوعی وجود داشته که امروزه در اجتماعات کوچک تر و روستایی نیز به صورت سنتی دیده می شود، این امر موجبمی شود تا در روند شکل گیری بنا خواسته های ساکنین نیز لحاظ گردد و تا حدودی نیازهای آنها برطرف گردد که به نوبهخود به بهتر شدن کیفیت زندگی و رضایتمندی ساکنین منجر می شود . در این مقاله سعی بر آن است ضمن شناسایی مولفههای پایداری اجتماعی در معماری با پاسخ به این سوالات: 1- اجزا و اهداف معماری مشارکتی چیست 2- چگونه اینرویکرد منجر به ارتقاء پایداری اجتماعی می شود به نقش رویکرد طراحی مشارکتی در ارتقاء پایداری اجتماعی پرداخت.اهمیت توجه به این رویکرد از آنجایی برجسته می گردد که در طراحی مشارکتی بهره بردار می تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم در روند تصمیم گیری مراحل مختلف طراحی مسکن خویش بر اساس آگاهی و اشراف بر نیازهای کلیدی خود کهریشه در فرهنگ، باورها، سنتها، رفتار و .... دارد، نقش داشته باشد، و چنانچه تعامل میان طراح و بهره بردار به درستیصورت پذیرد می تواند به درک بهتر طراح از مسایل پیش رو کمک کند که این امر منجر به انتخاب راه حل مناسب وجلوگیری از بروز اشتبا هات احتمالی از سوی طراح می گردد. در این تحقیق به روش کیفی و مطالعات کتابخانه ای بهبررسی دقیق شاخصه های پایداری، مولفه های مهم پایداری اجتماعی ، نظریه های مشارکتی و شناخت روشهای به کار گیریآن پرداخته شده ، نتایج حاصله از پژوهش نشان می دهد که بسیاری از مولفه هاو اجزای رویکرد مشارکتی به طور مستقیم وغیر مستقیم نقشی بسیار موثر در تحقق و ارتقاء مولفه های پایداری اجتماعی در مسکن دارند.

مسکن، طراحی مشارکتی، پایداری اجتماعی، تعامل طراح و بهره بردار