سیده مریم مجتبوی - دانشجوی دکتری معماری، استاد مدعو گروه معماری، موسسه آموزش عالی اسرار، مشهد، ایران
فایزه فاتح - دانشجوی معماری، موسسه آموزش عالی اسرار، مشهد، ایران
محمدتقی ولیداد - کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بین الملل امام رضا (ع)

فضای آرامگاه ها را از برخی جنبه ها می توان یکی از متنوع ترین فضاهای آیینی معماری به شمار آورد، زیرا هر یک از فرهنگهای گوناگون متناسب با نوع اندیشه و اعتقاد موجود در آن جامعه به گونه ای خاص به طراحی و ساخت فضای آرامگاه اقداممی کرده است. هسته ی اولیه شکل گیری مجموعه های مزبور تدفین یک فرد شاخص مذهبی یا سیاسی در همان زمان یا درطول زمان های بعدی بوده است. بناهای آرامگاهی، تاثیر اساسی بر روند شکل گیری بسیاری از شهرهای ایران دوران اسلامیداشته است. پلان و فرم خاص این مجموعه ها، نحوه ارتباط با سایر بناها و تکامل تکنیک های ساخت که در طول ادوار تاریخحاصل گردیده کاملا متفاوت از سایر بناها بوده است. مطالعه و بررسی آرامگاه ها به خوبی می تواند نتایج ارزشمندی را درزمینه ی چگونگی ایجاد این دسته از ساختمان ها، منزلت متوفی، مشخصات بانیان، موقعیت قرار گیری، سبک معماری،تزیینات هر کدام از مقابر و تغییرات این دسته از ساختمان ها در طی دوره های مختلف تاریخی در اختیار بگذارد. مقاله حاضربا نگاهی به پیشینه، اهداف، ساختار شکل گیری بناهای آرامگاهی در ایران با دیدی تحلیلی- توصیفی به بیان موضوع می پردازد. در این پژوهش روش گردآوری داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات میدانی بوده است. برایند این نوشتارمهمترین ویژگی های کالبدی ساخت و ساز مقابر استان خراسان شمالی (که در دوره های تاریخی عباسیان تا قاجاریه بنا شدهاند) را نشان می دهد.

مقابر، امام زاده، معماری اسلامی، تزیینات، خراسان شمالی