حمید نوروزی - کارشناس ارشد اکتشاف، شرکت پارس اولنگ، معدن مس سونگون
حمیدرضا گلچین - سرپرست واحد زمین شناسی و اکتشاف معدن مس سونگون
علیرضا روان خواه - دانشجوی دکترای پترولوژی دانشگاه تبریز

کمپلکس نفوذی سونگون که میزبان مس پورفیری سونگون می باشد در حدود 75 کیلومتری شمال غرب اهر، در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. بر حسب کاهش دمای تشکیل دگرسانی های گرمابی متنوعی پدید آمده است که می توان به ترتیب از دگرسانی های پتاسیک، فیلیک، پروپلیتیک و آرژیلیک نام برد. لازم به ذکر است که مرز این دگرسانی ها تیز نبوده و اغلب با همدیگر هم پوشانی دارند. از لحاظ کانی زایی سه زون شسته شده، سوپرژن و هایپوژن در این معدن قابل مشاهده است. زون شسته شده فاقد ارزش اقتصادی بوده و زون های سوپرژن و هایپوژن دارای عیار بالا و اقتصادی می باشند. ترکیب سنگ شناسی توده پورفیری سونگون در حد مونزونیت تا کوارتزمونزونیت بوده که بیشتر دایک هایی با ترکیب دیوریت تا کوارتزدیوریت توده را قطع کرده اند. رقیق شدگی یکی از بسیار چالش های پیش روی معدن کاران و شاید از قدیمی ترین آنهاست. سه گروه رقیق شدگی وجود دارد که معدن کاران با آن مواجهند. اولی رقیق شدگی کنتاکت یا رقیق شدگی خارجی است، که آن مواد کم عیار یا باطله است که بطور غیر عمد در فرآیند معدن کاری همراه ماده معدنی استخراج می شود. دومی رقیق شدگی داخلی است، که در آن مواد باطله چنان داخل ماده معدنی فرو رفته که جداسازی فیزیکی آن غیرممکن است. سومی رقیق شدگی مورفی (Murphy) است که توسط خطاهای معدن کاری ایجاد می شود.

پورفیری، دگرسانی، زون کانی زایی، شسته شده، سوپرژن، هایپوژن، رقیق شدگی