فردین جعفرزاده - دانشیار دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران.
فرزاد فردوس - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شریف، ته

آنالیز تراوشی یکی از مهمترین مراحل درطراحی و بررسی ایمنی و پایداری سدهای خاکی است . معمولاً برای طراحی تراوشی سد خاکی، یک تحلیل تراوش دو بعدی در مقطع ماکزیمم و یا مقطع تیپ سد به جای تحلیل تراوش سه بعدی انجام می گیرد. در این حالت، اثر شکل دره و نیز تغییرات خصوصیات مصالح در راستای بعد سوم در نظر گرفته نمی شود . بنابراین این ساده سازی، به ویژه در یک دره v شکل که مقطع عرضی سد در امتداد دره شدیداً متغیر است و یا در حالتی که شرایط خاصی از ناهمگنی مصالح مانند نو احی خرد شده و گسلی در ساختگاه سد موجود است، می تواند به مراتب دور از واقعیت باشد . در این مقاله، تراوش آب از بدنه و پی سد خاکی ستارخان به عنوان مطالعه موردی در حالت جریان پایدار، به صورت سه بعدی مورد ارزیابی قرار می گیرد و به منظور تعیین میزان تفاوت ناشی از ساده سازی مسأله، نتایج حاصله با نتایج تحلیلهای دو بعدی و نتایج بدست آمده از رفتارنگاری از مجموعه ابزار دقیق نصب شده در بدنه و پی سد، مقایسه می شوند . مقایسه نتایج تحلیل سه بعدی و نتایج بدست آمده از رفتارنگاری از مجموعه ابزار دقیق نصب شده در بدنه و پی سد، حاکی از نزدیکی مقادیر هد فشاری اندازه گیری شده و محاسباتی با تحلیل تراوش سه بعدی است . همچنین مشاهده می شود که خطوط جریان در این سد کاملاً سه بعدی بوده و علت اصلی تمامی موارد اختلاف در تحلیل های دو بعدی و سه بعدی، انحراف خطوط جریان به سمت دره در پایین دست سد و نواحی گسلی می باشد.

تراوش سه بعدی، سد خاکی غیر همگن، ابزار دقیق، سد ستارخان، نواحی گسلی