زری افشار - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد
مریم قاسمی - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد
پرویز رضوانی مقدم - استاد گروه زراعت، دانشگاه فردوسی مشهد
خدیجه بوزرجمهری - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد

در حال حاضر کشور ایران با بیش از 2 هزار گونه گیاهان دارویی، رتبه پنجم دنیا را به لحاظ تنوع گوه گیاهی به خود اختصاص داده است. اما متاسفانه عدم وجود مدیریت پایدار در حفظ گونه های دارویی مرتعی کشور و برداشت بی رویه در این زمینه گاها موجب زوال گونه های متنوع دارویی مراتع گردیده است. لذا تحقیق حاضر با هدف تحلیل کمیت و کیفیت بهره برداری گونه های دارویی از مراتع شهرستان چناران صورت گرفته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و ازجنبه هدف پژوهشی کاربردی می باشد، تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS انجام شده است، واحد تحلیل در این مطالعه 245 خانوار روستایی در 16 روستای شهرستان چناران بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در کلیه روستاهای مورد بررسی، روستاییان به برداشت گیاهان دارویی (عمدتا زیره سیاه، آنغوزه، کاکوتی، چای کوهی و آویشن) از مراتع می پردازند، روستاهای رادکان، اسچیل و بقمچ به ترتیب با 56، 49 و 39 خانوار روستایی بالاترین بهره برداران از مراتع را در بین روستاهای مورد بررسی به خود اختصاص دادند. در بین گیاهان برداشتی از مراتع حجم برداشت آنغوزه و زیره سیاه بیشتر از سایر گیاهان بود که لزوم برنامه ریزی و استفاده مطلوب، منطقی و بهینه از این منابع ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

گیاهان دارویی، شهرستان چناران، کمیت و کیفیت، برداشت از مراتع، سکونتگاه های روستایی