محمد سلطانی - استادیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی در پی بیان نوآوری ها و تبیین و تحلیل قواعد حقوقی جهت ترویج استفاده از ظرفیت بازار سرمایه در امور خیر است. بازار سرمایه حداقل از طریق چهار ابزار مهم اوراق قرض الحسنه ، وقف اوراق بهادار ، اوراق وقف و صندوق نیکوکاری می تواند نقشی اساسی در ترویج فرهنگ خیرخواهی داشته باشد. در بازار سرمایه با تصویب دستورالعمل انتشار اوراق قرض الحسنه در تاریخ 1390/10/17، زمینه استفاده از عقد قرض به منظور انتشار اوراق بهادار جهت انجام طرح های عام المنفعه و امور خیریه فراهم گردیده است. از دیگر نمودهای بارز فرهنگ خیرخواهی، ترویج وقف به عنوان یک نهاد فقهی–حقوقی است تا مسلمانان از این طریق منافع اموال خود را با انگیزه خیرخواهانه تسبیل نمایند. وقف در بازار سرمایه با دو ابزار وقف اوراق بهادار و انتشار اوراق وقف قابل تحقق است. وقف اوراق بهادار به دلیل محدودیت های ناشی از حبس عین تاکنون در بازار سرمایه کشورمان مورد توجه جدی قرار نگرفته است. بر عکس استفاده از اوراق وقف با محدودیت های موضوع وقف اوراق بهادار مواجه نیست و با تصویب بند 45 ماده واحده قانون بودجه سال 1392 برای اولین بار امکان قانونی انتشار اوراق وقف در کشورمان فراهم شد و این اوراق تحت نظارت بانک مرکزی منتشر گردیدند. از دیگر روش های ترویج خیرخواهی در بازار سرمایه، تاسیس صندوق های سرمایه گذاری نیکوکاری است. هدف از تشکیل این صندوق ها، جمع آوری سرمایه از اشخاص نیکوکار و تشکیل سبدی از دارایی ها و مدیریت این سبد به منظور کسب منافع و سپس صرف این منافع در امور نیکوکارانه است.

خیرخواهی؛ بازار سرمایه؛ وقف اوراق بهادار؛ اوراق وقف؛ اوراق قرض الحسنه؛ صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری