آذر محمدی - کارشناس ارشد اصلاح نباتات و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
محمدرضا بی همتا - استاد رشته اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران
حمیدرضا دری - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی خمین

به منظور بررسی صفات کمی و کیفی تاثیرگذار بر قابلیت پخت و رابطه آن با درصد پروتیین، طرحی در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 15 ژنوتیپ لوبیا قرمز (.L vulgaris Phaseolus (تحت شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی در سه تکرار انجام شد. صفات مورد نظر در سطح مزرعه و آزمایشگاه تغذیه بر اساس استاندارد بینالمللی CIATبررسی شد. تجزیه واریانس نشان داد که تحت دو شرایط آبیاری مستقل اثر ژنوتیپها روی برخی صفات کمی (طول بوته، گره روی ساقه اصلی، روز تا 50درصد گلدهی، دوره پرشدن دانه، اندازه دانه، وزن 100دانه و درصد پروتیین) و برخیصفات کیفی (شاخص جذب آب، شاخص تورم، جلوه و ظاهر دانه)، معنیدار بود. نتایج مقایسه میانگین آماری صفات نشان داد در اثر تنش خشکی، مقدار پروتیین دانه، بیشتر، رقم دیررستر و دانه، دیرپزتر شده است. در تجزیه به عاملها،چهار عامل پنهانی با توجیه تقریبی بیش از 70درصد تغییرات، در محیط آبیاری معمولی شامل عوامل فیزیولوژیک بوته، مورفولوژی بوته، تیپ رشد و عامل قابلیت پخت و کیفیت پروتیین، دستهبندی شد و در شرایط تنش خشکی، عوامل اصلی به ترتیب شامل خصوصیات فیزیولوژیک بوته، مرتبط بر عملکرد بوته، کمیت دانه و عامل قابلیت پخت و زمان پخت بودند.

تجزیه به عامل، تنش خشکی، درصد پروتیین، قابلیت پخت، لوبیا قرمز